Co-creatie tussen student, docent en praktijk is belangrijk tijdens deze opleiding. ‘Er gebeurt heel veel in zo’n groep. En dat is ook de bedoeling,’ ziet Mencke. ‘Er worden heel mooie voorbeelden uit de praktijk gedeeld. Zo hadden we het deze ochtend bijvoorbeeld over bidden op het werk. Een van de organisaties heeft als regel dat er niet gebeden mag worden buiten de pauzes. Onze student had daar moeite mee om dat beleid uit te dragen. Daar hebben we een mooi gesprek over gevoerd en dit draagt bij aan de vorming van de professionele identiteit.’

Dit is volgens de docenten precies de meerwaarde van de leergemeenschap. ‘Wat je vandaag op het werk meemaakt, kun je de volgende keer hier bespreken en vice versa. We zien ook dat de begeleiders van onze studenten op het werk soms heel ondersteunend kunnen zijn. Veel is afhankelijk van hoe er in de organisatie naar professionalisering wordt gekeken. We hopen natuurlijk dat onze studenten die lerende cultuur in de organisatie zelf ook weer bevorderen.’

Van docenten vragen de individuele leerroutes en leergemeenschappen een heel andere manier van werken. Mencke: ‘Het is pionieren. Ik moet in mijn rol als leergemeenschap-begeleider studenten meer coachend ondersteunen. De studenten krijgen ook andere rollen. Ze bereiden bijvoorbeeld zelf ook een les voor.’

Nieuwe rollen

Mencke vult aan: ‘We gaan meteen met vraagstukken uit de praktijk aan de slag. Vervolgens gaan de studenten met de docenten en medestudenten op onderzoek uit. Wat ze hier leren,  passen ze toe in de praktijk. Daar krijgen ze feedback op van collega’s. Op die manier voegen ze waarde toe aan de organisatie, aan het pedagogisch klimaat.’

De leergemeenschap wordt gedurende het studiejaar een hechte groep, zien de docenten. Waterink: ‘We beginnen elke bijeenkomst met een check-in: hoe zit je erbij? Soms vragen we studenten om een batterij te tekenen: hoe vol is die voor jou vandaag? Dan wordt er van alles gedeeld, over slapeloze nachten door kleine kinderen, maar ook over een moeder van een leerling die een slechte diagnose heeft gehad. Allemaal persoonlijke zaken die het leren beïnvloeden. En deze ervaring van starten met een check-in nemen ze ook mee naar het werk. Je kunt bijvoorbeeld ook een teamvergadering beginnen met een check-in.’

De parttime bachelorstudenten volgen hun eigen route, maar maken samen onderdeel uit van een leergemeenschap. Die komt een keer in de twee weken een ochtend bij elkaar. Hier komt alles samen: de kennis en vaardigheden die ze opdoen bij de expertlessen over specifieke thema’s en de themawerkplaatsen, waarin ze met die kennis aan de slag gaan. Waterink: ‘Alles komt op tafel. De leervragen, de persoonlijke ontwikkelingen, zaken waar studenten op de werkplek tegenaan lopen - en daar gaan we dan over in gesprek. Wat betekent dit voor jou als professional?’

Leergemeenschappen

Professionals die hier in Zwolle de opleiding volgen, worden vooral gestimuleerd om zelf na te denken: over het beleid en over het pedagogisch klimaat. Dat begint al met het kiezen van de eigen leer- en ontwikkelvragen aan het begin van het semester. Waterink: ‘De achterliggende gedachte is dat deze professionals zelf goed weten waar ze meer over willen leren. Bijvoorbeeld: mijn organisatie gaat fuseren, dus ik kies nu voor de modules “interprofessioneel samenwerken”. Of: bij ons speelt dit probleem met een kind, ik kies voor “signaleren en adviseren.”’

Ook het tempo van studeren mogen ze zelf bepalen. ‘Dat vinden ze vaak heel fijn. Veel van onze studenten combineren een drukke baan en een gezin met een studie,’ ziet Waterink. Al die ruimte is in het begin wel wennen voor nieuwe studenten, die vaak een traditionelere manier van onderwijs gewend zijn.

Eigen leerdoelen

Windesheim is momenteel de enige bacheloropleiding in Nederland die pedagogiek en management met elkaar verbindt. De opleiding trekt dan ook professionals uit heel Nederland. Waterink: ‘Ik heb nu ook studenten uit Alkmaar, Rotterdam en Limburg. Het zegt wel iets over de motivatie dat ze hierheen komen.’

Vaak wordt de opleiding betaald door de werkgever. Mencke: ‘De verschillen tussen werkgevers zijn groot. Zoals in de kinderopvang: niet alle organisaties nemen de professionalisering van het team even serieus. Ik zie soms prachtige teksten op de sites van kinderopvangorganisaties, mooie visies over het werk, over kinderen, maar in de praktijk blijkt de organisatie helemaal niet zo professioneel te werken.’ Met een lach: ‘Prachtige woorden over autonomie van kinderen, maar waar heb je het dan over? Hoe geef je dat in de praktijk vorm?’

Mencke voegt toe: ‘”Ieder kind is uniek en mag groeien in z’n eigen tempo” is zo’n zin die organisaties vaak in hun beleidsvisie hebben staan. Heel mooi, maar wat als een kind met twee jaar nog niet loopt?’

Waterink en Mencke zijn er allebei van overtuigd dat de aandacht voor professionalisering voor de kinderopvang belangrijk is. De sector kampt soms nog met een minderwaardigheidscomplex, zeker in vergelijking met professionals uit bijvoorbeeld het onderwijs of de jeugdzorg. Waterink: ‘Onze studenten ontwikkelen een eigen visie op het vak, op het opgroeien van kinderen, op het beleid. Dat alleen geeft al meer zelfvertrouwen. Niet alleen de studenten, maar hopelijk ook aan de organisaties waar ze werken.’

Prachtige woorden

Collega Elien Mencke-Oostewechel, leergemeenschapbegeleider, is aangeschoven en knikt. ‘Ik heb zelf als gedragswetenschapper in de jeugdzorg gewerkt. Ook daar zie je dat goede medewerkers vaak vanzelf doorgroeien naar het management. Terwijl dat toch weer heel andere skills en kennis vraagt.’

Het doel van dit alles is professionals veel beter toe te rusten op die complexe praktijk waar ze in het werkveld mee te maken krijgen, vertelt docent Josien Waterink. Ze neemt zelf - als voormalig directeur in de kinderopvang en docent Engels - een hoop ervaring mee. Het overgrote deel van haar studenten werkt in de kinderopvang, jeugdzorg en gehandicaptenzorg. ‘Allemaal professionals die graag willen doorgroeien. Sommige studenten zijn al manager of leidinggevende. In de kinderopvang en zorg zie je vaak dat ervaren mensen op een gegeven moment naar voren worden geschoven. Ze zijn handig met de planning en later worden ze manager. Hier krijgen ze de verdieping en de theoretische onderbouwing die daarvoor nodig is.’

In een van de mooie zitjes in gebouw E van Hogeschool Windesheim in Zwolle zitten twee studenten te overleggen. ‘Maar wat wil jij leren? Dat is de vraag,’ klinkt het over het schotje. Een toepasselijk gesprek op deze afdeling Leven lang leren, waar professionals in zorg en welzijn een deeltijd opleiding volgen. Windesheim werkt met zogeheten deeltijdroutes, waarbij de student zijn of haar eigen leerroute bepaalt. Sinds 2023 doen de deeltijdstudenten hbo-V, Social Work en Pedagogisch Management Kind en Educatie dat in leergemeenschappen.

‘Onze studenten weten heel goed wat ze willen leren’

Ambitieuze zorg- en welzijnsmedewerkers kunnen op de Hogeschool Windesheim een deeltijdopleiding volgen die pedagogiek en management met elkaar verbindt. De studenten bepalen zelf hun leerroute en leren van elkaar in leergemeenschappen.