Tips en informatie
Welke resultaten zie je in je praktijk?
Kan iemand door veerkracht herstellen van een trauma?
Is het belangrijk om onderscheid te maken tussen oorlogssituaties en ‘gewone’?
Kun je bij kinderen herkennen of ze veerkracht hebben?
Wat heeft een kind precies nodig om na een tegenslag terug te veren?
Wanneer raakte jij geïnteresseerd in het onderwerp?
Waar komt het denken over veerkracht vandaan?
expert
‘Wat een kind nodig heeft, kun je het beste aan hemzelf vragen’
Auteur: Annette Wiesman
Fotografie: Influence Through the Lens
Leestijd: 6,5 minuten
In haar Veerkrachtexpertisecentrum op Curaçao behandelt Naomi Vandamme getraumatiseerde kinderen en jongeren. Met de Veerkrachtpuzzel maakt ze inzichtelijk wat het kind zelf, maar ook de ouders nodig hebben. ‘Het verschilt per kind en per gebeurtenis welke puzzelstukjes het zwaarst wegen.’
‘In de jaren 80 bleek uit een grote studie op Hawaï dat de schadelijke effecten van huiselijk geweld, middelenmisbruik bij ouders, geweld in de community, onveiligheid in het gezin en andere tegenslagen op de lange termijn voor een grote groep kinderen relatief erg meevielen. Sommigen kinderen deden het wat betreft hun geestelijke gezondheid en ontwikkeling zelfs opvallend goed. De vraag rees: hoe kan dat? Hebben deze kinderen een speciale eigenschap?
Pas bij de vierde meting, in de jaren 90, was de conclusie: deze kinderen hebben geen magische karaktertrek. Wat wél verschil maakte, was een breder geheel van individuele en omgevingsfactoren.
Die individuele, kindgerelateerde veerkrachtbronnen bleken onder andere sociale vaardigheden, identiteit, zelfbeeld en zelfvertrouwen, gedragsregulatie en emotieregulatie. En omgevingsgerelateerde factoren zijn bijvoorbeeld het hebben van een steunnetwerk, de aanwezigheid van rolmodellen, een omgeving die sensitief reageert op het kind, het bieden van structuur en het gevoel geven deel uit te maken van een groep. Momenteel is veerkracht helemaal hip, maar het wordt ten onrechte vaak nog gezien als iets wat je in je hebt of niet.’
Gz-psycholoog Naomi Vandamme werkt zowel in haar Veerkrachtexpertisecentrum als in haar eigen praktijk met getraumatiseerde kinderen en jongeren. Hun trauma’s hebben uiteenlopende oorzaken, zoals seksueel misbruik, verwaarlozing of mishandeling, maar ook langdurig pesten of medische tegenslagen. Eerder werkte Vandamme met onder andere getraumatiseerde vluchtelingenkinderen in Nederland, Haïti en de USA.
Waar komt het denken over veerkracht vandaan?
Tegelijkertijd voerde de University of Miami een onderzoek uit waaruit bleek dat deze ramp voor de meeste kinderen het zoveelste trauma was. Een meerderheid had meer dan drie Adverse Childhood Experiences (ACE’s) meegemaakt, zoals fysieke mishandeling en seksueel misbruik. We realiseerden ons dat deze kinderen ook in de toekomst nog veel zouden meemaken.
Als je weet dat het leed niet ophoudt, wil je graag iets doen dat preventief werkt, zodat de kans op traumagerelateerde klachten in de toekomst kleiner wordt. Daarom ging ik me verdiepen in de literatuur over veerkracht. En van daaruit ben ik me verder gaan ontwikkelen.’
'Als je weet dat het leed niet ophoudt, wil je graag iets doen dat preventief werkt'
‘Als traumapsycholoog bezocht ik in 2010 Haïti na een zware aardbeving. Daar ondersteunden we kinderen die in een tentenkamp of een weeshuis woonden. In samenwerking met hoogleraren van verschillende internationale universiteiten zetten we een psycho-educatief programma rondom trauma op, gericht op stabilisatie van de klachten. Dat deden we door het stimuleren van het sociale netwerk en van copingvaardigheden van de kinderen, waaronder emotieregulatie, zodat zij beter met hun gevoelens konden omgaan. Hun ouders zagen zo veel verbeteringen, dat ze ons vroegen of hun andere kinderen ook mochten meedoen met het programma.
Wanneer raakte jij geïnteresseerd in het onderwerp?
Wat heeft een kind precies nodig om na een tegenslag terug te veren?
‘Dat kun je het beste aan het kind zelf vragen. Daarom heb ik de Veerkrachtpuzzel ontwikkeld, waar een hulpverlener samen met het kind mee aan de slag kan. Aan de hand van kind-gerelateerde en omgeving-gerelateerde puzzelstukjes maak je inzichtelijk wat het nodig heeft - voor het kind zelf, maar ook voor de ouders.
In deze sociaal-ecologische visie op veerkracht probeer je toegang te verkrijgen tot de belangrijkste veerkrachtbronnen binnen en buiten het kind. Vaak zijn er een paar puzzelstukjes die voor een kind het zwaarste wegen; het verschilt per kind en per gebeurtenis welke dat zijn. Soms betekent een voetbalclubje bijvoorbeeld ontzettend veel voor een kind. Het leert er met spanning om te gaan, krijgt toegang tot steunfiguren en krijgt het gevoel dat hij of zij niet alleen is. In veel gevallen is die ene persoon die er altijd voor het kind is, of dat nu een leerkracht, zus of moeder is, een cruciale factor.
‘Samen met een kind kijk ik welke puzzelstukjes er op tafel liggen en waar het aan ontbreekt’
Aan de hand van de Veerkrachtpuzzel kunnen kinderen zien: welke bronnen heb ik al en welke heb ik misschien nog meer nodig? Ieder kind heeft namelijk al goede dingen in zijn leven. Samen kijken we welke puzzelstukjes er op tafel liggen en waar het aan ontbreekt.
Een groot deel van de kinderen heeft een grote kans om na het werken aan zijn belangrijkste veerkrachtbronnen weer terug te veren. In sommige gevallen vindt de behandelaar verdere traumabehandeling niet nodig, of zal de behandelduur korter worden; in andere gevallen kun je tegelijkertijd werken aan trauma en veerkracht.’
Kun je bij kinderen herkennen of ze veerkracht hebben?
‘Daar ben ik voorzichtig in, juist omdat bij veerkracht méér dan persoonlijke factoren meespelen. Sommige onderzoekers zeggen: een kind toont veerkracht als het na een trauma geen psychische klachten ontwikkelt, als de ontwikkeling niet stagneert of als het in staat is relaties met anderen aan te gaan. Maar volgens andere onderzoekers, waaronder ikzelf, kan alleen het kind of het gezin hier uitspraken over doen. Bijvoorbeeld door te zeggen: “Ik vind dat ik veerkrachtig met de gebeurtenis ben omgegaan wanneer ik weer vreugde kan voelen en weer goed over mezelf kan denken, ondanks mijn moeilijke verleden.”
‘Kinderen kiezen soms voor minder voor de hand liggende bronnen’
Er gebeurt vaak meer bij kinderen dan wij als buitenstaanders kunnen zien. Wat dat betreft sluit ik me aan bij Michael Ungar, de grote veerkracht-expert uit Canada. Hij geeft als voorbeeld een straatkind dat zich bij een gevaarlijke bende aansluit. Anders dan je misschien zou denken, laat dat kind veerkracht zien, want hij is in veel opzichten beter af dan alleen op straat. Bij afwezigheid van andere bronnen kunnen kinderen dus kiezen voor minder voor de hand liggende veerkrachtbronnen, die wij misschien niet als zodanig herkennen.’
Is het belangrijk om onderscheid te maken tussen oorlogssituaties en ‘gewone’?
‘Enerzijds: nee, want de interpretatie van het gebeurde is altijd subjectief. Een vluchtelingenkind dat schokkende gebeurtenissen heeft meegemaakt, hoeft niet altijd traumaklachten te ontwikkelen. Anderzijds maken sommige onderzoekers wel onderscheid tussen de effecten van trauma’s die zijn veroorzaakt door mensen, zoals in een oorlog, en trauma’s die dat niet zijn. Uit onderzoek blijkt dat kinderen die geweld en fysieke mishandeling hebben meegemaakt, vaker terugvallen op individuele hulpbronnen en minder op hun omgeving.
‘Na geweld en fysieke mishandeling neigen kinderen vaak naar één bepaald soort bronnen’
Dat zie ik ook in de trainingen die ik geef. Als deze kinderen hun Veerkrachtpuzzel maken, blijken ze vaak sterk te neigen naar één bepaald soort bronnen. Zoals een kind dat besloten heeft dat het zijn problemen zelf zal moeten oplossen, en enkel persoonlijke krachtbronnen aanwijst. Dat betekent niet dat je die links moet laten liggen. Vaak werkt het goed om één bestaand puzzelstukje - bijvoorbeeld een potentiële steunfiguur - te vergroten en er eentje toe te voegen, bijvoorbeeld het gevoel ergens bij te horen.’
'Zelf heb ik ook meegemaakt dat uit iets naars iets nieuws ontstond'
Kan iemand door veerkracht herstellen van een trauma?
Ik heb dat zelf ook meegemaakt. Toen ik moest bevallen van mijn zoontje ben ik dicht bij de dood geweest. Dat heeft een grote impact op me gehad. Ik was altijd erg toekomstgericht, maar ben sindsdien meer in het heden gaan leven en ben relaties belangrijker gaan vinden. Dat heeft ertoe geleid dat ik drie jaar geleden van Nederland naar Curaçao verhuisde.’
‘Soms wel. Veerkracht is bouncing back, het kan schade verminderen of - deels - voorkomen en iemand laten terugkeren naar normaal. Daarnaast zien we ook posttraumatische groei, dus dat een kind iets traumatisch heeft meegemaakt en die ervaring positief transformeert naar bijvoorbeeld een andere blik op de wereld. Dan heeft de gebeurtenis weliswaar schade aangericht, maar ontstaat er ook iets nieuws.
'Het meisje voelde zich zo veilig dat ze weer het contact met haar vader weer aandurfde'
Hierdoor veranderde ook haar moeder; ze kreeg meer zelfinzicht en leerde zich beter te uiten. Voor dit meisje waren copingvaardigheden en een steunnetwerk belangrijke veerkrachtbronnen. Op een gegeven moment voelde ze zich zo veilig dat ze het contact met haar vader weer aandurfde. Dat ging goed. Misschien heeft ze later alsnog een traumabehandeling nodig, maar misschien ook niet.
Zoals die andere bekende veerkracht-onderzoeker, Ann Masten, zegt: “Resilience is the ordinary magic”. Er hoeven geen grote dingen te gebeuren, soms zijn ze heel klein en alledaags. Dat is maakt dit werk ook zo hoopvol.’
‘Een cliënt van me, een meisje van 8, werd gepest en kon moeilijk met emoties omgaan. Er had huiselijk geweld gespeeld en de ouders waren gescheiden; ze had geen contact meer met haar vader. Ze had een goede relatie met haar moeder, dat was haar steunfiguur. Ik ben met het meisje op een speelse manier gaan werken aan haar emotieregulatie en zelfbeeld. Zo maakte ze een kleurplaat van haar gevoelens en een “emotiemeter”. Ze werd minder explosief en kreeg een betere relatie met haar klasgenoten.
Welke resultaten zie je in je praktijk?
Verder bereik dan je praktijk is een speciaal online platform ontwikkeld voor professionals die met kinderen en jongeren werken. Het platform biedt een groeiend aanbod aan Groei-bundels 4 change; meer dan 200 interactieve werkvormen in de vorm van printables, video’s, spelletjes, verhalen en nog veel meer. Zo bouw je samen met gezinnen, scholen en anderen in de directe omgeving van het kind aan een actieve betrokkenheid bij je behandeling en begeleiding.
Zo groeit je bereik, verder dan je praktijk.
Platform Verder bereik dan je praktijk
Door de armoede op Curaçao hebben ouders niet altijd de middelen om hun kinderen aan veerkrachttrainingen te laten deelnemen. Via www.thementalbox.com zet Noami Vandamme een deel van de opbrengsten in voor het begeleidingscentrum op het eiland, The Able Company. Het centrum laat jaarlijks een aantal kinderen gratis deelnemen, maar zou liever meer arme gezinnen helpen. De verkoop van veerkrachtproducten draagt daaraan bij.
Steun voor kinderen op Curaçao
- Over het Veerkrachtexpertisecentrum op Curaçao en de Veerkrachtpuzzel.
- Video van Naomi Vandamme over veerkracht bij kindermishandeling
- Handboek Veerkracht bij kindertrauma & Veerkracht materialendoos
Meer informatie
Naomi Vandamme heeft deze tips voor professionals die met getraumatiseerde kinderen werken:
- Veerkracht is cultiveerbaar. Dat betekent dat je kunt bijdragen aan de kans dat een kind terugveert. Kijk samen naar de bronnen die er al zijn en zie het ontwikkelen van veerkracht als een proces.
- Ga op zoek naar een potentiële steunfiguur. Vraag het kind: is er een tante, leraar of iemand anders bij wie je een fijn gevoel hebt en bij wie je je veilig voelt?
- Maak samen de Veerkrachtpuzzel. Je kunt daarbij de metafoor gebruiken van een bloem die neerhangt na een storm. Bedenk samen met het kind wat er nodig is om overeind te komen. Maak het doel concreet. Misschien zegt een kind: ‘Ik wil minder huilen.’
3 tips van Naomi
In haar Veerkrachtexpertisecentrum op Curaçao behandelt Naomi Vandamme getraumatiseerde kinderen en jongeren. Met de Veerkrachtpuzzel maakt ze inzichtelijk wat het kind zelf, maar ook de ouders nodig hebben. ‘Het verschilt per kind en per gebeurtenis welke puzzelstukjes het zwaarst wegen.’
Auteur: Annette Wiesman
Fotografie: Influence Through the Lens
Leestijd: 6,5 minuten
‘Wat een kind nodig heeft, kun je het beste aan hemzelf vragen’
expert
‘In de jaren 80 bleek uit een grote studie op Hawaï dat de schadelijke effecten van huiselijk geweld, middelenmisbruik bij ouders, geweld in de community, onveiligheid in het gezin en andere tegenslagen op de lange termijn voor een grote groep kinderen relatief erg meevielen. Sommigen kinderen deden het wat betreft hun geestelijke gezondheid en ontwikkeling zelfs opvallend goed. De vraag rees: hoe kan dat? Hebben deze kinderen een speciale eigenschap?
Pas bij de vierde meting, in de jaren 90, was de conclusie: deze kinderen hebben geen magische karaktertrek. Wat wél verschil maakte, was een breder geheel van individuele en omgevingsfactoren.
Die individuele, kindgerelateerde veerkrachtbronnen bleken onder andere sociale vaardigheden, identiteit, zelfbeeld en zelfvertrouwen, gedragsregulatie en emotieregulatie. En omgevingsgerelateerde factoren zijn bijvoorbeeld het hebben van een steunnetwerk, de aanwezigheid van rolmodellen, een omgeving die sensitief reageert op het kind, het bieden van structuur en het gevoel geven deel uit te maken van een groep. Momenteel is veerkracht helemaal hip, maar het wordt ten onrechte vaak nog gezien als iets wat je in je hebt of niet.’
Waar komt het denken over veerkracht vandaan?
Gz-psycholoog Naomi Vandamme werkt zowel in haar Veerkrachtexpertisecentrum als in haar eigen praktijk met getraumatiseerde kinderen en jongeren. Hun trauma’s hebben uiteenlopende oorzaken, zoals seksueel misbruik, verwaarlozing of mishandeling, maar ook langdurig pesten of medische tegenslagen. Eerder werkte Vandamme met onder andere getraumatiseerde vluchtelingenkinderen in Nederland, Haïti en de USA.
Tegelijkertijd voerde de University of Miami een onderzoek uit waaruit bleek dat deze ramp voor de meeste kinderen het zoveelste trauma was. Een meerderheid had meer dan drie Adverse Childhood Experiences (ACE’s) meegemaakt, zoals fysieke mishandeling en seksueel misbruik. We realiseerden ons dat deze kinderen ook in de toekomst nog veel zouden meemaken.
Als je weet dat het leed niet ophoudt, wil je graag iets doen dat preventief werkt, zodat de kans op traumagerelateerde klachten in de toekomst kleiner wordt. Daarom ging ik me verdiepen in de literatuur over veerkracht. En van daaruit ben ik me verder gaan ontwikkelen.’
'Als je weet dat het leed niet ophoudt, wil je graag iets doen dat preventief werkt'
‘Als traumapsycholoog bezocht ik in 2010 Haïti na een zware aardbeving. Daar ondersteunden we kinderen die in een tentenkamp of een weeshuis woonden. In samenwerking met hoogleraren van verschillende internationale universiteiten zetten we een psycho-educatief programma rondom trauma op, gericht op stabilisatie van de klachten. Dat deden we door het stimuleren van het sociale netwerk en van copingvaardigheden van de kinderen, waaronder emotieregulatie, zodat zij beter met hun gevoelens konden omgaan. Hun ouders zagen zo veel verbeteringen, dat ze ons vroegen of hun andere kinderen ook mochten meedoen met het programma.
Wanneer raakte jij geïnteresseerd in het onderwerp?
Aan de hand van de Veerkrachtpuzzel kunnen kinderen zien: welke bronnen heb ik al en welke heb ik misschien nog meer nodig? Ieder kind heeft namelijk al goede dingen in zijn leven. Samen kijken we welke puzzelstukjes er op tafel liggen en waar het aan ontbreekt.
Een groot deel van de kinderen heeft een grote kans om na het werken aan zijn belangrijkste veerkrachtbronnen weer terug te veren. In sommige gevallen vindt de behandelaar verdere traumabehandeling niet nodig, of zal de behandelduur korter worden; in andere gevallen kun je tegelijkertijd werken aan trauma en veerkracht.’
‘Samen met een kind kijk ik welke puzzelstukjes er op tafel liggen en waar het aan ontbreekt’
‘Dat kun je het beste aan het kind zelf vragen. Daarom heb ik de Veerkrachtpuzzel ontwikkeld, waar een hulpverlener samen met het kind mee aan de slag kan. Aan de hand van kind-gerelateerde en omgeving-gerelateerde puzzelstukjes maak je inzichtelijk wat het nodig heeft - voor het kind zelf, maar ook voor de ouders.
In deze sociaal-ecologische visie op veerkracht probeer je toegang te verkrijgen tot de belangrijkste veerkrachtbronnen binnen en buiten het kind. Vaak zijn er een paar puzzelstukjes die voor een kind het zwaarste wegen; het verschilt per kind en per gebeurtenis welke dat zijn. Soms betekent een voetbalclubje bijvoorbeeld ontzettend veel voor een kind. Het leert er met spanning om te gaan, krijgt toegang tot steunfiguren en krijgt het gevoel dat hij of zij niet alleen is. In veel gevallen is die ene persoon die er altijd voor het kind is, of dat nu een leerkracht, zus of moeder is, een cruciale factor.
Wat heeft een kind precies nodig om na een tegenslag terug te veren?
Er gebeurt vaak meer bij kinderen dan wij als buitenstaanders kunnen zien. Wat dat betreft sluit ik me aan bij Michael Ungar, de grote veerkracht-expert uit Canada. Hij geeft als voorbeeld een straatkind dat zich bij een gevaarlijke bende aansluit. Anders dan je misschien zou denken, laat dat kind veerkracht zien, want hij is in veel opzichten beter af dan alleen op straat. Bij afwezigheid van andere bronnen kunnen kinderen dus kiezen voor minder voor de hand liggende veerkrachtbronnen, die wij misschien niet als zodanig herkennen.’
‘Kinderen kiezen soms voor minder voor de hand liggende bronnen’
‘Daar ben ik voorzichtig in, juist omdat bij veerkracht méér dan persoonlijke factoren meespelen. Sommige onderzoekers zeggen: een kind toont veerkracht als het na een trauma geen psychische klachten ontwikkelt, als de ontwikkeling niet stagneert of als het in staat is relaties met anderen aan te gaan. Maar volgens andere onderzoekers, waaronder ikzelf, kan alleen het kind of het gezin hier uitspraken over doen. Bijvoorbeeld door te zeggen: “Ik vind dat ik veerkrachtig met de gebeurtenis ben omgegaan wanneer ik weer vreugde kan voelen en weer goed over mezelf kan denken, ondanks mijn moeilijke verleden.”
Kun je bij kinderen herkennen of ze veerkracht hebben?
‘Na geweld en fysieke mishandeling neigen kinderen vaak naar één bepaald soort bronnen’
Dat zie ik ook in de trainingen die ik geef. Als deze kinderen hun Veerkrachtpuzzel maken, blijken ze vaak sterk te neigen naar één bepaald soort bronnen. Zoals een kind dat besloten heeft dat het zijn problemen zelf zal moeten oplossen, en enkel persoonlijke krachtbronnen aanwijst. Dat betekent niet dat je die links moet laten liggen. Vaak werkt het goed om één bestaand puzzelstukje - bijvoorbeeld een potentiële steunfiguur - te vergroten en er eentje toe te voegen, bijvoorbeeld het gevoel ergens bij te horen.’
‘Enerzijds: nee, want de interpretatie van het gebeurde is altijd subjectief. Een vluchtelingenkind dat schokkende gebeurtenissen heeft meegemaakt, hoeft niet altijd traumaklachten te ontwikkelen. Anderzijds maken sommige onderzoekers wel onderscheid tussen de effecten van trauma’s die zijn veroorzaakt door mensen, zoals in een oorlog, en trauma’s die dat niet zijn. Uit onderzoek blijkt dat kinderen die geweld en fysieke mishandeling hebben meegemaakt, vaker terugvallen op individuele hulpbronnen en minder op hun omgeving.
Is het belangrijk om onderscheid te maken tussen oorlogssituaties en ‘gewone’?
Ik heb dat zelf ook meegemaakt. Toen ik moest bevallen van mijn zoontje ben ik dicht bij de dood geweest. Dat heeft een grote impact op me gehad. Ik was altijd erg toekomstgericht, maar ben sindsdien meer in het heden gaan leven en ben relaties belangrijker gaan vinden. Dat heeft ertoe geleid dat ik drie jaar geleden van Nederland naar Curaçao verhuisde.’
'Zelf heb ik ook meegemaakt dat uit iets naars iets nieuws ontstond'
‘Soms wel. Veerkracht is bouncing back, het kan schade verminderen of - deels - voorkomen en iemand laten terugkeren naar normaal. Daarnaast zien we ook posttraumatische groei, dus dat een kind iets traumatisch heeft meegemaakt en die ervaring positief transformeert naar bijvoorbeeld een andere blik op de wereld. Dan heeft de gebeurtenis weliswaar schade aangericht, maar ontstaat er ook iets nieuws.
Kan iemand door veerkracht herstellen van een trauma?
Hierdoor veranderde ook haar moeder; ze kreeg meer zelfinzicht en leerde zich beter te uiten. Voor dit meisje waren copingvaardigheden en een steunnetwerk belangrijke veerkrachtbronnen. Op een gegeven moment voelde ze zich zo veilig dat ze het contact met haar vader weer aandurfde. Dat ging goed. Misschien heeft ze later alsnog een traumabehandeling nodig, maar misschien ook niet.
Zoals die andere bekende veerkracht-onderzoeker, Ann Masten, zegt: “Resilience is the ordinary magic”. Er hoeven geen grote dingen te gebeuren, soms zijn ze heel klein en alledaags. Dat is maakt dit werk ook zo hoopvol.’
'Het meisje voelde zich zo veilig dat ze weer het contact met haar vader weer aandurfde'
‘Een cliënt van me, een meisje van 8, werd gepest en kon moeilijk met emoties omgaan. Er had huiselijk geweld gespeeld en de ouders waren gescheiden; ze had geen contact meer met haar vader. Ze had een goede relatie met haar moeder, dat was haar steunfiguur. Ik ben met het meisje op een speelse manier gaan werken aan haar emotieregulatie en zelfbeeld. Zo maakte ze een kleurplaat van haar gevoelens en een “emotiemeter”. Ze werd minder explosief en kreeg een betere relatie met haar klasgenoten.
Welke resultaten zie je in je praktijk?
Verder bereik dan je praktijk is een speciaal online platform ontwikkeld voor professionals die met kinderen en jongeren werken. Het platform biedt een groeiend aanbod aan Groei-bundels 4 change; meer dan 200 interactieve werkvormen in de vorm van printables, video’s, spelletjes, verhalen en nog veel meer. Zo bouw je samen met gezinnen, scholen en anderen in de directe omgeving van het kind aan een actieve betrokkenheid bij je behandeling en begeleiding.
Zo groeit je bereik, verder dan je praktijk.
Platform Verder bereik dan je praktijk
Door de armoede op Curaçao hebben ouders niet altijd de middelen om hun kinderen aan veerkrachttrainingen te laten deelnemen. Via www.thementalbox.com zet Noami Vandamme een deel van de opbrengsten in voor het begeleidingscentrum op het eiland, The Able Company. Het centrum laat jaarlijks een aantal kinderen gratis deelnemen, maar zou liever meer arme gezinnen helpen. De verkoop van veerkrachtproducten draagt daaraan bij.
Steun voor kinderen op Curaçao
- Over het Veerkrachtexpertisecentrum op Curaçao en de Veerkrachtpuzzel.
- Video van Naomi Vandamme over veerkracht bij kindermishandeling
- Handboek Veerkracht bij kindertrauma & Veerkracht materialendoos
Meer informatie
Naomi Vandamme heeft deze tips voor professionals die met getraumatiseerde kinderen werken:
- Veerkracht is cultiveerbaar. Dat betekent dat je kunt bijdragen aan de kans dat een kind terugveert. Kijk samen naar de bronnen die er al zijn en zie het ontwikkelen van veerkracht als een proces.
- Ga op zoek naar een potentiële steunfiguur. Vraag het kind: is er een tante, leraar of iemand anders bij wie je een fijn gevoel hebt en bij wie je je veilig voelt?
- Maak samen de Veerkrachtpuzzel. Je kunt daarbij de metafoor gebruiken van een bloem die neerhangt na een storm. Bedenk samen met het kind wat er nodig is om overeind te komen. Maak het doel concreet. Misschien zegt een kind: ‘Ik wil minder huilen.’
3 tips van Naomi