Veiligheid: het is een van de belangrijkste, maar ook gevaarlijkste begrippen die we kennen binnen de jeugdzorg. Belangrijk, omdat elk kind recht heeft op veiligheid. In de Richtlijn Residentiële jeugdhulp definiëren Ten Berge en Bakker veiligheid zo: ‘Het kind kan structureel rekenen op een volwassene die voorziet in zijn basale fysieke en emotionele behoefte, die hem beschermt tegen gevaar en die daarin continuïteit en voorspelbaarheid biedt.’

Tegelijkertijd is veiligheid een relatief begrip, aangezien niets onder alle omstandigheden volledig zonder gevaar is. Hoe rationeel kan je werken als de definitie relatief is? Mag intuïtie daarin een plaats hebben, en wanneer is er een balans tussen intuïtief en rationeel werken? Wanneer is er écht (on-)veiligheid en wanneer is er enkel sprake van een gevoel?

Die onduidelijkheid maakt de term veiligheid voor mij ook een van de gevaarlijkste binnen de jeugdzorg. Ik ben bij vele situaties betrokken geweest waarin onveiligheid ervaren werd. Door jongeren en kinderen zelf, ouders, collega-jeugdzorgwerkers, docenten, politie en anderen. En ze hadden allemaal iets gemeen: betrokkenheid. In die betrokkenheid zit veel waarde: liefde, zorgen en opkomen voor de ander en verantwoordelijkheidsgevoel. Maar die betrokkenheid is, zeker als die komt van naasten, soms gekleurd door emoties. Het gevaar is dat wij als jeugdzorgprofessionals dan teveel varen op eenzijdige informatie, die zonder twijfel voortkomt uit een goede intentie.

Waarin het gevaar schuilt? Dat ben ik, dat zijn wij, de jeugdzorgprofessionals. Nog te vaak gaan we mee in aannames en onze eigen angsten. We vinden het spannend om mensen met elkaar om de tafel te zetten en de onveiligheid openlijk te bespreken. Of moeilijke onderwerpen zoals seksueel misbruik. Daardoor worden te vaak keuzes gemaakt op basis van onvolledige informatie. Regelmatig maak ik situaties mee waarin professionals een kind niet terug naar huis willen laten gaan op basis van onvolledige of niet-gecheckte informatie. Het gaat vooral om hun gevoel van onveiligheid. En dan met name om de mogelijke gevolgen die zij vrezen bij een verkeerde beslissing; voor het kind, de ouders, maar ook voor henzelf als jeugdzorgprofessional.

Het gaat mij niet zozeer om de discussie over wat wel of niet veilig is. Wat mij bezighoudt is hoe wij als jeugdzorgprofessionals gezinnen meer recht kunnen doen. Bijvoorbeeld door langer de tijd te nemen voor een gesprek over signalen van onveiligheid. Door experts erbij te halen die vaker met dit bijltje hebben gehakt. Als je een situatie onveilig vindt terwijl je er weinig ervaring mee hebt, ben je eerder geneigd het zekere voor het onzekere te nemen. Zelf vind ik het bijvoorbeeld best spannend om sommige psychiatrische problemen in te schatten. Als ik geen expertise van de GGZ tot mijn beschikking heb, zal ik iets eerder inschatten als onveilig.

Zoals de jongen van vijf die door zijn vader om twee uur ’s nachts naar school werd gebracht. De politie trof hen lopend over straat aan. Na een gezamenlijke inschatting met de crisisdienst van de GGZ kwamen we tot de conclusie dat er geen gevaar was voor het kind. Ik ben met hen meegegaan naar huis, maakte duidelijke afspraken met vader, ook over het informeren van de betrokken hulpverlening, en ben pas weggegaan nadat het jongetje weer in bed lag.

Natuurlijk, soms moet tegenover acute onveiligheid acute veiligheid staan: een uithuisplaatsing, een opname in een ziekenhuis, medicatie of iemand anders erbij in huis. Maar ik geloof dat we het aantal uithuisplaatsingen sterk kunnen terugbrengen wanneer we de situaties herkennen waarin we vooral ons eigen gevoel van veiligheid bevredigen. Zijn we dan nog wel bezig met wat het beste is voor een kind? Een plaatsing op een wildvreemde groep, in een onbekend gezin? Onzekerheid over het vervolg, gevoel van afwijzing, angsten, is dat veiligheid? Ik geloof van niet.

Tijdens een crisis neemt het gevoel van urgentie bij jou als hulpverlener vaak toe. Hoe ben je in staat een professionele veiligheidsinschatting te maken? Ontspan. Vertraag. Vraag hulp. Herken jouw gevoel van onveiligheid en je intuïtie en zorg ervoor dat die in balans is met rationele overwegingen. Zet je gevoel om in woorden, en toets het. Vraag en laat je bevragen. Het wordt pas echt onveilig voor een kind als wij dat nalaten.

Jan Pieter Meijer

Spoedeisende zorg Jeugdbescherming Gelderland 

Gevaarlijk

profielfoto-jp-2.jpg
quote3-turqoise.png (copy1)

‘We vinden het spannend om mensen met elkaar om de tafel te zetten en de onveiligheid openlijk te bespreken. Of moeilijke onderwerpen zoals seksueel misbruik’

Expertise inschakelen

Minder uithuisplaatsingen

quote3-turqoise.png (copy2)

‘Ik geloof dat we het aantal uithuisplaatsingen sterk kunnen terugbrengen wanneer we de situaties herkennen waarin we vooral ons eigen gevoel van veiligheid bevredigen’

Auteur: Jan Pieter Meijer  |  Leestijd: 3 minuten

BLOG

Te vaak maken we als jeugdzorgprofessionals keuzes op grond van onvolledige informatie. Dat maakt ons defensiever dan nodig is. Neem de tijd voor een gesprek over signalen over onveiligheid en schakel zo nodig extra expertise in.

Ontspan. Vertraag. Vraag om hulp

istockphoto-164549532...

BLOG

Te vaak maken we als jeugdzorgprofessionals keuzes op grond van onvolledige informatie. Dat maakt ons defensiever dan nodig is. Neem de tijd voor een gesprek over signalen over onveiligheid en schakel zo nodig extra expertise in.

Ontspan. Vertraag. Vraag om hulp

profielfoto-jp-2.jpg

Auteur: Jan Pieter Meijer  |  Leestijd: 3 minuten

Jan Pieter Meijer

Spoedeisende zorg Jeugdbescherming Gelderland 

Veiligheid: het is een van de belangrijkste, maar ook gevaarlijkste begrippen die we kennen binnen de jeugdzorg. Belangrijk, omdat elk kind recht heeft op veiligheid. In de Richtlijn Residentiële jeugdhulp definiëren Ten Berge en Bakker veiligheid zo: ‘Het kind kan structureel rekenen op een volwassene die voorziet in zijn basale fysieke en emotionele behoefte, die hem beschermt tegen gevaar en die daarin continuïteit en voorspelbaarheid biedt.’

Tegelijkertijd is veiligheid een relatief begrip, aangezien niets onder alle omstandigheden volledig zonder gevaar is. Hoe rationeel kan je werken als de definitie relatief is? Mag intuïtie daarin een plaats hebben, en wanneer is er een balans tussen intuïtief en rationeel werken? Wanneer is er écht (on-)veiligheid en wanneer is er enkel sprake van een gevoel?

Gevaarlijk

Die onduidelijkheid maakt de term veiligheid voor mij ook een van de gevaarlijkste binnen de jeugdzorg. Ik ben bij vele situaties betrokken geweest waarin onveiligheid ervaren werd. Door jongeren en kinderen zelf, ouders, collega-jeugdzorgwerkers, docenten, politie en anderen. En ze hadden allemaal iets gemeen: betrokkenheid. In die betrokkenheid zit veel waarde: liefde, zorgen en opkomen voor de ander en verantwoordelijkheidsgevoel. Maar die betrokkenheid is, zeker als die komt van naasten, soms gekleurd door emoties. Het gevaar is dat wij als jeugdzorgprofessionals dan teveel varen op eenzijdige informatie, die zonder twijfel voortkomt uit een goede intentie.

quote3-turqoise.png (copy1)

‘We vinden het spannend om mensen met elkaar om de tafel te zetten en de onveiligheid openlijk te bespreken. Of moeilijke onderwerpen zoals seksueel misbruik’

Waarin het gevaar schuilt? Dat ben ik, dat zijn wij, de jeugdzorgprofessionals. Nog te vaak gaan we mee in aannames en onze eigen angsten. We vinden het spannend om mensen met elkaar om de tafel te zetten en de onveiligheid openlijk te bespreken. Of moeilijke onderwerpen zoals seksueel misbruik. Daardoor worden te vaak keuzes gemaakt op basis van onvolledige informatie. Regelmatig maak ik situaties mee waarin professionals een kind niet terug naar huis willen laten gaan op basis van onvolledige of niet-gecheckte informatie. Het gaat vooral om hun gevoel van onveiligheid. En dan met name om de mogelijke gevolgen die zij vrezen bij een verkeerde beslissing; voor het kind, de ouders, maar ook voor henzelf als jeugdzorgprofessional.

istockphoto-164549532...

Expertise inschakelen

Het gaat mij niet zozeer om de discussie over wat wel of niet veilig is. Wat mij bezighoudt is hoe wij als jeugdzorgprofessionals gezinnen meer recht kunnen doen. Bijvoorbeeld door langer de tijd te nemen voor een gesprek over signalen van onveiligheid. Door experts erbij te halen die vaker met dit bijltje hebben gehakt. Als je een situatie onveilig vindt terwijl je er weinig ervaring mee hebt, ben je eerder geneigd het zekere voor het onzekere te nemen. Zelf vind ik het bijvoorbeeld best spannend om sommige psychiatrische problemen in te schatten. Als ik geen expertise van de GGZ tot mijn beschikking heb, zal ik iets eerder inschatten als onveilig.

Zoals de jongen van vijf die door zijn vader om twee uur ’s nachts naar school werd gebracht. De politie trof hen lopend over straat aan. Na een gezamenlijke inschatting met de crisisdienst van de GGZ kwamen we tot de conclusie dat er geen gevaar was voor het kind. Ik ben met hen meegegaan naar huis, maakte duidelijke afspraken met vader, ook over het informeren van de betrokken hulpverlening, en ben pas weggegaan nadat het jongetje weer in bed lag.

Minder uithuisplaatsingen

Natuurlijk, soms moet tegenover acute onveiligheid acute veiligheid staan: een uithuisplaatsing, een opname in een ziekenhuis, medicatie of iemand anders erbij in huis. Maar ik geloof dat we het aantal uithuisplaatsingen sterk kunnen terugbrengen wanneer we de situaties herkennen waarin we vooral ons eigen gevoel van veiligheid bevredigen. Zijn we dan nog wel bezig met wat het beste is voor een kind? Een plaatsing op een wildvreemde groep, in een onbekend gezin? Onzekerheid over het vervolg, gevoel van afwijzing, angsten, is dat veiligheid? Ik geloof van niet.

quote3-turqoise.png (copy2)

‘Ik geloof dat we het aantal uithuisplaatsingen sterk kunnen terugbrengen wanneer we de situaties herkennen waarin we vooral ons eigen gevoel van veiligheid bevredigen’

Tijdens een crisis neemt het gevoel van urgentie bij jou als hulpverlener vaak toe. Hoe ben je in staat een professionele veiligheidsinschatting te maken? Ontspan. Vertraag. Vraag hulp. Herken jouw gevoel van onveiligheid en je intuïtie en zorg ervoor dat die in balans is met rationele overwegingen. Zet je gevoel om in woorden, en toets het. Vraag en laat je bevragen. Het wordt pas echt onveilig voor een kind als wij dat nalaten.

Augeo Magazine: Hét online tijdschrift over veilig opgroeien

Professionals en beleidsmakers bijpraten over de nieuwste ontwikkelingen, onderzoeken, dilemma’s en besluiten rond de veiligheid van kinderen. Dat doet Augeo Foundation al 15 jaar met onder andere e-learnings, bijeenkomsten en Augeo Magazine. Ons magazine verschijnt 5x per jaar. Meld je aan om gratis abonnee te worden.
Volledig scherm