Radio-interview

45 jaar geleden bestond #MeToo niet; niemand praatte over seksueel misbruik en het stond niet in de krant. Anita Staps voelde zich machteloos en kon geen kant uit, vertelt ze in een interview met De Nieuws BV op NPO radio 1. 

Het boek De kracht van keuze van Kelly Weekers: over de juiste keuzes maken en de regie terugpakken op allerlei vlakken.

Leestip van Anita

Mariëlle Dekker, directeur van de Augeo Foundation, las het verhaal van Anita en reageert erop: ‘Wat een krachtig verhaal van Anita Staps. In veel sectoren zijn slachtoffers de afgelopen jaren met hun verhalen naar buiten gekomen; een enorme bewustwording komt (weer) op gang en terecht klinkt in de kranten ook de vraag hoe dit alles tot verandering leidt. Anita wacht niet op verandering. Ze leeft die verandering voor, volgens het motto “be the change you want to see”: ze wil andere slachtoffers overtuigen dat ze zelf weer de regie over hun leven kunnen pakken. Eindeloos respect heb ik hiervoor, als professional en als mens.

Ik lees het verhaal van Anita ook als moeder. Altijd schrik ik er weer van als misbruikte kinderen zich vreselijk voelen, maar het niet aan hun ouders vertellen. Zelfs niet als het heel warme ouders waren, zoals bij Anita, of als ouders er actief naar vroegen.

Uit onderzoek weten we dat ouders, met het bespreekbaar maken van seksualiteit en andere gevoelige onderwerpen, een gezinsklimaat kunnen creëren waarin het waarschijnlijker wordt dat een kind vertelt over meegemaakt grensoverschrijdend gedrag. Maar we weten vooral ook dat de verwachtingen niet te hooggespannen moeten zijn. Als een kind al kan begrijpen dat hetgeen hij heeft meegemaakt een vorm van seksueel geweld is, dan is de kracht van gevoelens als schaamte, schuld en angst die het kind ervan weerhouden om het thuis te vertellen, niet te onderschatten.

In het verhaal van Anita hadden de omstanders het geweld wellicht eerder kunnen stoppen. Degenen die bij de trainingen en wedstrijden gniffelden om het gedrag van de trainer, zoals op de billen slaan en in bed kruipen bij Anita. Hier faalden gedragsregels, de bekendheid van andere sporters met deze gedragsregels, het toezicht op naleving van gedragsregels, de beschikbaarheid van vertrouwenspersonen, et cetera.

Juist omdat ouders niet alle mogelijkheden in handen hebben, beschrijft het internationale kinderrechtenverdrag expliciet de verplichting van de staat om alle maatregelen te nemen die seksueel geweld tegen kinderen kunnen voorkomen en om de best mogelijke zorg te organiseren voor de slachtoffers. Niet al het seksuele geweld is te voorkomen, maar met vereende krachten moet het misbruik zoals Anita heeft meegemaakt, uitgebannen kunnen worden.’

‘Schaamte, schuld en angst weerhouden kinderen ervan om het thuis te vertellen’

Anita Staps (1961) is getrouwd en heeft twee zoons. Ze won tussen 1978 en 1986 zeven keer het Nederlands kampioenschap judo. In 1980 was zij de eerste Nederlandse vrouw die de wereldtitel wist te behalen. In 1987 beëindigde Anita Staps haar judocarrière. Negen jaar later diende zij samen met twee andere judoka's een aanklacht wegens seksueel misbruik in tegen haar judotrainer. Hij werd veroordeeld tot een werkstraf en voor drie jaar geschorst door de judobond. 

Na haar studie fysiotherapie stortte Anita zich op de voedingsleer en de mentale en emotionele kant van afslanken. Ze heeft een praktijk als voedingsdeskundige en afslankcoach voor 35+-vrouwen. ‘Ik maak vrouwen bewust van de relatie tussen voeding, gewicht en gezondheid en heb al ruim 1500 vrouwen mogen helpen bij het bereiken én behouden van hun ideale gewicht. Ik geef vrouwen inzicht in hun gedragspatronen en laat zien dat zij zélf de regie in eigen hand hebben. Dat mindset, focus en grenzen stellen belangrijk zijn in het behalen van je doelen. Om zo van jouw klacht jouw kracht te maken.’ Kijk voor meer informatie op anitastaps.nl

‘Toen had hij de regie over mijn leven, nu heb ik die weer zelf’

‘Als ik onder zijn macht probeerde uit te komen, sloeg hij met zijn gummiknuppel’

‘Als ik hem van me af zou slaan, zou iedereen dat zien. Dat mocht niet. Dat kon niet’

Deel deze pagina

Het misbruik en het gemanipuleer van mijn trainer hebben een grote invloed gehad op mijn leven. Als volwassen vrouw had ik last van schuldgevoel. Misschien had ik hem aangemoedigd? Pas veel later kon ik kijken naar dat meisje van toen en zeggen: “Lieverd, het was niet jouw schuld. Jij kon er niets aan doen dat er dingen gebeurden waar je helemaal niet aan toe was en die je nooit durfde te vertellen.”

Ik heb moeten leren om mijn grenzen aan te geven, want ik wist niet hoe dat moest. Ik vind dit nog steeds moeilijk. De andere kant is dat ik nu wel weet wat ik kan. Die trainer heeft het beste uit mij gehaald. Toen had hij de regie over mijn leven, nu heb ik die weer zelf. Ik kies ervoor om geen slachtoffer te zijn. Ik kijk liever naar wat dit mij heeft geleerd dan er verdrietig over te blijven.’

‘Het stopte op mijn 23e, toen hij me weer eens uitkafferde. Er knapte iets in mij. Ik was zó boos, dat ik weken niet tegen hem praatte. Hij pakte me weleens vast, maar dan duwde ik hem weg. Daardoor durfde hij niet meer, denk ik. Ik heb een andere trainer in vertrouwen genomen en hem alles verteld. Dat voelde goed. 

Kort daarna ben ik bij hem weggegaan. Definitief. Ik heb nog twee jaar bij de bondscoach getraind, maar mijn zin was weg. Voor het eerst in heel lange tijd ontdekte ik hoe het voelt om vrij te zijn. Om eigen keuzes te maken. Daar paste judo niet meer bij. Ik leerde mijn man kennen, wilde niet meer altijd met sport bezig zijn en ben gestopt.

Het was een heel verknipte situatie, want ondanks het seksueel misbruik had ik aan mijn trainer mijn succes te danken. Hij stond bekend als “kampioenenmaker”. Hij was in staat om iemand boven zichzelf te laten uitstijgen en diens talent optimaal te gebruiken. Ik was van hem, zijn paradepaardje in een sport die ik geweldig vond. Hij had een gummiknuppel en als hij voelde dat ik onder zijn macht probeerde uit te komen, sloeg hij me daarmee tijdens de training. Zogenaamd grappig, maar zo hard, dat ik er blauwe plekken aan overhield. Hij manipuleerde mij zo, dat ik alles pikte.’

‘Seksueel misbruik gebeurt meestal bij kinderen die een hechte relatie met de dader hebben. Net als bij mij. Als je tegen hem opkijkt, hij je aandacht geeft en alles voor je doet, worden de grenzen vaag. Niemand is alleen maar een klootzak. Ik heb aan die trainer wél mijn wereldtitel te danken. Ik denk niet dat ik bij een andere trainer zover was gekomen. Als deze man mij coachte, steeg ik boven mezelf uit. Als hij tijdens een wedstrijd niet op de mat zat, bakte ik er weinig van. Ik denk dat ik helemaal niet zo’n uitzonderlijk talent was, maar zelfs tijdens wedstrijden wist hij mij het gevoel te geven dat ik speciaal was. De beste, de winnaar. En als je het gevoel hebt dat je alles kunt, wín je ook. Vond ik mijn wereldtitel het misbruik waard? Ja. Het was doorbijten en weer doorgaan.’

‘Mensen hadden het aan me kunnen zien dat ik zijn gedrag niet oké vond. Hoe hij mij tijdens trainingen aanraakte en me op mijn kont sloeg, was geen gezond gedrag. Als we vanwege een wedstrijd in een jeugdherberg zaten, kroop hij bij me in bed en deed dan van alles. Niemand die er iets van zei. Iedereen grinnikte maar een beetje.

Op zondag zat ik heel vaak op mijn kamer te huilen van machteloosheid en frustratie. Mijn moeder snapte niet wat er met mij aan de hand was en ik koos ervoor niets te zeggen. Ondanks alles wilde ik deze man niet kwijt.’

‘Er was niemand die ik om hulp wilde vragen. Ik wist dat ik dan van judo moest en dat wilde ik echt niet. Bovendien dacht ik dat hij de enige trainer was die mij naar de top kon helpen.

Ik kom uit een warm gezin en kon bij mijn ouders met alles terecht, maar deed het niet. Het cynische is dat mijn vader me op mijn 8e op judo had gedaan om weerbaar te worden en incasseringsvermogen te krijgen. En nu gebeurde er dit.

De eerste keer was toen we van een wedstrijd terugkwamen. In het busje zat ik achterin. Links, tegen het raam. Ik had het helemaal niet koud, maar mijn trainer zei van wel en gooide een deken over ons heen. Hij kroop met zijn handen onder mijn shirt en deed daar van alles wat ik niet wilde. Ik zat in een situatie waarin ik niet weg kon. Als ik hem van me af zou slaan, zou iedereen dat zien. Dat mocht niet. Dat kon niet. In mijn wereld was dat niet mogelijk. Volwassenen sprak je aan met “u”, je keek tegen hen op. Je had zeker geen grote mond. Dus was ik als verlamd en hield me stil. Ik wenste dat hij zijn handen thuishield, maar wilde zijn aandacht ook niet kwijt. En zo ging het steeds verder. Behalve penetratie is zo’n beetje alles gebeurd.’

‘Ik was 13 en ontzettend onzeker. Ik twijfelde aan alles. Was ik wel leuk genoeg, goed genoeg en had ik wel voldoende judotalent? Van mijn trainer, die twee keer zo oud was, kreeg ik complimentjes. Hij gaf mij het gevoel dat ik bijzonder en speciaal was. Dat zei hij ook steeds. Ik was de beste, de leukste. Dat was precies wat ik nodig had. Hij streelde me weleens over mijn wang, of pakte mij op de judomat bij mijn billen. In eerste instantie zocht ik daar niets achter. Judo is nu eenmaal een heel fysieke sport. Langzaam maar zeker ging dit inpalmen steeds verder. Hij had mijn volledige vertrouwen en maakte daar steeds meer misbruik van. Hij raakte mij aan waar het niet kon, wat altijd gepaard ging met de dreigende waarschuwing dat ik het aan niemand mocht vertellen. Ik voelde pure angst, verlamming en machteloosheid.

Doorbijten en doorgaan

Niemand die er iets van zei

Eindelijk vrij

Stemmingsterreur

ervaringsverhaal

6 min.

Deborah Ligtenberg

Oud-judoka Anita Staps werd vanaf haar puberteit tien jaar lang misbruikt. Uit angst voor de gevolgen, vertelde ze het aan niemand. ‘Ondanks alles wilde ik mijn trainer niet kwijt.’

‘Ik was van hem, zijn paradepaardje’

Anita Staps (1961) is getrouwd en heeft twee zoons. Ze won tussen 1978 en 1986 zeven keer het Nederlands kampioenschap judo. In 1980 was zij de eerste Nederlandse vrouw die de wereldtitel wist te behalen. In 1987 beëindigde Anita Staps haar judocarrière. Negen jaar later diende zij samen met twee andere judoka's een aanklacht wegens seksueel misbruik in tegen haar judotrainer. Hij werd veroordeeld tot een werkstraf en voor drie jaar geschorst door de judobond. 

Na haar studie fysiotherapie stortte Anita zich op de voedingsleer en de mentale en emotionele kant van afslanken. Ze heeft een praktijk als voedingsdeskundige en afslankcoach voor 35+-vrouwen. ‘Ik maak vrouwen bewust van de relatie tussen voeding, gewicht en gezondheid en heb al ruim 1500 vrouwen mogen helpen bij het bereiken én behouden van hun ideale gewicht. Ik geef vrouwen inzicht in hun gedragspatronen en laat zien dat zij zélf de regie in eigen hand hebben. Dat mindset, focus en grenzen stellen belangrijk zijn in het behalen van je doelen. Om zo van jouw klacht jouw kracht te maken.’ Kijk voor meer informatie op anitastaps.nl

Mariëlle Dekker, directeur van de Augeo Foundation, las het verhaal van Anita en reageert erop: ‘Wat een krachtig verhaal van Anita Staps. In veel sectoren zijn slachtoffers de afgelopen jaren met hun verhalen naar buiten gekomen; een enorme bewustwording komt (weer) op gang en terecht klinkt in de kranten ook de vraag hoe dit alles tot verandering leidt. Anita wacht niet op verandering. Ze leeft die verandering voor, volgens het motto “be the change you want to see”: ze wil andere slachtoffers overtuigen dat ze zelf weer de regie over hun leven kunnen pakken. Eindeloos respect heb ik hiervoor, als professional en als mens.

Ik lees het verhaal van Anita ook als moeder. Altijd schrik ik er weer van als misbruikte kinderen zich vreselijk voelen, maar het niet aan hun ouders vertellen. Zelfs niet als het heel warme ouders waren, zoals bij Anita, of als ouders er actief naar vroegen.

Uit onderzoek weten we dat ouders, met het bespreekbaar maken van seksualiteit en andere gevoelige onderwerpen, een gezinsklimaat kunnen creëren waarin het waarschijnlijker wordt dat een kind vertelt over meegemaakt grensoverschrijdend gedrag. Maar we weten vooral ook dat de verwachtingen niet te hooggespannen moeten zijn. Als een kind al kan begrijpen dat hetgeen hij heeft meegemaakt een vorm van seksueel geweld is, dan is de kracht van gevoelens als schaamte, schuld en angst die het kind ervan weerhouden om het thuis te vertellen, niet te onderschatten.

In het verhaal van Anita hadden de omstanders het geweld wellicht eerder kunnen stoppen. Degenen die bij de trainingen en wedstrijden gniffelden om het gedrag van de trainer, zoals op de billen slaan en in bed kruipen bij Anita. Hier faalden gedragsregels, de bekendheid van andere sporters met deze gedragsregels, het toezicht op naleving van gedragsregels, de beschikbaarheid van vertrouwenspersonen, et cetera.

Juist omdat ouders niet alle mogelijkheden in handen hebben, beschrijft het internationale kinderrechtenverdrag expliciet de verplichting van de staat om alle maatregelen te nemen die seksueel geweld tegen kinderen kunnen voorkomen en om de best mogelijke zorg te organiseren voor de slachtoffers. Niet al het seksuele geweld is te voorkomen, maar met vereende krachten moet het misbruik zoals Anita heeft meegemaakt, uitgebannen kunnen worden.’

‘Schaamte, schuld en angst weerhouden kinderen ervan om het thuis te vertellen’

Het boek De kracht van keuze van Kelly Weekers: over de juiste keuzes maken en de regie terugpakken op allerlei vlakken.

Leestip van Anita

Radio-interview

45 jaar geleden bestond #MeToo niet; niemand praatte over seksueel misbruik en het stond niet in de krant. Anita Staps voelde zich machteloos en kon geen kant uit, vertelt ze in een interview met De Nieuws BV op NPO radio 1. 

Het misbruik en het gemanipuleer van mijn trainer hebben een grote invloed gehad op mijn leven. Als volwassen vrouw had ik last van schuldgevoel. Misschien had ik hem aangemoedigd? Pas veel later kon ik kijken naar dat meisje van toen en zeggen: “Lieverd, het was niet jouw schuld. Jij kon er niets aan doen dat er dingen gebeurden waar je helemaal niet aan toe was en die je nooit durfde te vertellen.”

Ik heb moeten leren om mijn grenzen aan te geven, want ik wist niet hoe dat moest. Ik vind dit nog steeds moeilijk. De andere kant is dat ik nu wel weet wat ik kan. Die trainer heeft het beste uit mij gehaald. Toen had hij de regie over mijn leven, nu heb ik die weer zelf. Ik kies ervoor om geen slachtoffer te zijn. Ik kijk liever naar wat dit mij heeft geleerd dan er verdrietig over te blijven.’

‘Toen had hij de regie over mijn leven, nu heb ik die weer zelf’

‘Het stopte op mijn 23e, toen hij me weer eens uitkafferde. Er knapte iets in mij. Ik was zó boos, dat ik weken niet tegen hem praatte. Hij pakte me weleens vast, maar dan duwde ik hem weg. Daardoor durfde hij niet meer, denk ik. Ik heb een andere trainer in vertrouwen genomen en hem alles verteld. Dat voelde goed. 

Kort daarna ben ik bij hem weggegaan. Definitief. Ik heb nog twee jaar bij de bondscoach getraind, maar mijn zin was weg. Voor het eerst in heel lange tijd ontdekte ik hoe het voelt om vrij te zijn. Om eigen keuzes te maken. Daar paste judo niet meer bij. Ik leerde mijn man kennen, wilde niet meer altijd met sport bezig zijn en ben gestopt.

Eindelijk vrij

‘Seksueel misbruik gebeurt meestal bij kinderen die een hechte relatie met de dader hebben. Net als bij mij. Als je tegen hem opkijkt, hij je aandacht geeft en alles voor je doet, worden de grenzen vaag. Niemand is alleen maar een klootzak. Ik heb aan die trainer wél mijn wereldtitel te danken. Ik denk niet dat ik bij een andere trainer zover was gekomen. Als deze man mij coachte, steeg ik boven mezelf uit. Als hij tijdens een wedstrijd niet op de mat zat, bakte ik er weinig van. Ik denk dat ik helemaal niet zo’n uitzonderlijk talent was, maar zelfs tijdens wedstrijden wist hij mij het gevoel te geven dat ik speciaal was. De beste, de winnaar. En als je het gevoel hebt dat je alles kunt, wín je ook. Vond ik mijn wereldtitel het misbruik waard? Ja. Het was doorbijten en weer doorgaan.’

Doorbijten en doorgaan

‘Mensen hadden het aan me kunnen zien dat ik zijn gedrag niet oké vond. Hoe hij mij tijdens trainingen aanraakte en me op mijn kont sloeg, was geen gezond gedrag. Als we vanwege een wedstrijd in een jeugdherberg zaten, kroop hij bij me in bed en deed dan van alles. Niemand die er iets van zei. Iedereen grinnikte maar een beetje.

Op zondag zat ik heel vaak op mijn kamer te huilen van machteloosheid en frustratie. Mijn moeder snapte niet wat er met mij aan de hand was en ik koos ervoor niets te zeggen. Ondanks alles wilde ik deze man niet kwijt.’

Niemand die er iets van zei

Het was een heel verknipte situatie, want ondanks het seksueel misbruik had ik aan mijn trainer mijn succes te danken. Hij stond bekend als “kampioenenmaker”. Hij was in staat om iemand boven zichzelf te laten uitstijgen en diens talent optimaal te gebruiken. Ik was van hem, zijn paradepaardje in een sport die ik geweldig vond. Hij had een gummiknuppel en als hij voelde dat ik onder zijn macht probeerde uit te komen, sloeg hij me daarmee tijdens de training. Zogenaamd grappig, maar zo hard, dat ik er blauwe plekken aan overhield. Hij manipuleerde mij zo, dat ik alles pikte.’

‘Als ik onder zijn macht probeerde uit te komen, sloeg hij met zijn gummiknuppel’

‘Er was niemand die ik om hulp wilde vragen. Ik wist dat ik dan van judo moest en dat wilde ik echt niet. Bovendien dacht ik dat hij de enige trainer was die mij naar de top kon helpen.

Ik kom uit een warm gezin en kon bij mijn ouders met alles terecht, maar deed het niet. Het cynische is dat mijn vader me op mijn 8e op judo had gedaan om weerbaar te worden en incasseringsvermogen te krijgen. En nu gebeurde er dit.

Stemmingsterreur

De eerste keer was toen we van een wedstrijd terugkwamen. In het busje zat ik achterin. Links, tegen het raam. Ik had het helemaal niet koud, maar mijn trainer zei van wel en gooide een deken over ons heen. Hij kroop met zijn handen onder mijn shirt en deed daar van alles wat ik niet wilde. Ik zat in een situatie waarin ik niet weg kon. Als ik hem van me af zou slaan, zou iedereen dat zien. Dat mocht niet. Dat kon niet. In mijn wereld was dat niet mogelijk. Volwassenen sprak je aan met “u”, je keek tegen hen op. Je had zeker geen grote mond. Dus was ik als verlamd en hield me stil. Ik wenste dat hij zijn handen thuishield, maar wilde zijn aandacht ook niet kwijt. En zo ging het steeds verder. Behalve penetratie is zo’n beetje alles gebeurd.’

‘Als ik hem van me af zou slaan, zou iedereen dat zien. Dat mocht niet. Dat kon niet’

‘Ik was 13 en ontzettend onzeker. Ik twijfelde aan alles. Was ik wel leuk genoeg, goed genoeg en had ik wel voldoende judotalent? Van mijn trainer, die twee keer zo oud was, kreeg ik complimentjes. Hij gaf mij het gevoel dat ik bijzonder en speciaal was. Dat zei hij ook steeds. Ik was de beste, de leukste. Dat was precies wat ik nodig had. Hij streelde me weleens over mijn wang, of pakte mij op de judomat bij mijn billen. In eerste instantie zocht ik daar niets achter. Judo is nu eenmaal een heel fysieke sport. Langzaam maar zeker ging dit inpalmen steeds verder. Hij had mijn volledige vertrouwen en maakte daar steeds meer misbruik van. Hij raakte mij aan waar het niet kon, wat altijd gepaard ging met de dreigende waarschuwing dat ik het aan niemand mocht vertellen. Ik voelde pure angst, verlamming en machteloosheid.

Oud-judoka Anita Staps werd vanaf haar puberteit tien jaar lang misbruikt. Uit angst voor de gevolgen, vertelde ze het aan niemand. ‘Ondanks alles wilde ik mijn trainer niet kwijt.’

‘Ik was van hem, zijn paradepaardje’

Deborah Ligtenberg

ervaringsverhaal

6 min.

Deel deze pagina

Augeo Magazine: Hét online tijdschrift over veilig opgroeien

Professionals en beleidsmakers bijpraten over de nieuwste ontwikkelingen, onderzoeken, dilemma’s en besluiten rond de veiligheid van kinderen. Dat doet Augeo Foundation al 15 jaar met onder andere e-learnings, bijeenkomsten en Augeo Magazine. Ons magazine verschijnt 5x per jaar. Meld je aan om gratis abonnee te worden.
Volledig scherm