Augeo magazine - Over veilig opgroeien

OVERZICHT

AUGEO MAGAZINE - TIJDSCHRIFT KINDERMISHANDELING EN HUISELIJK GEWELD

Gerrit Witteveen is zorgcoördinator bij Het Perron in Veenendaal, een school voor vmbo en praktijkonderwijs. Daarnaast is hij actief in een netwerk voor zorgcoördinatoren. De docenten van het Perron worden binnenkort opgeleid in het signaleren van kindermishandeling. ‘Dat is nog maar de eerste stap.’

Hoe vang je eventuele zorgvragen van maar liefst 1.180 leerlingen goed op? Zorgcoördinator Gerrit Witteveen stuurt op Het Perron een zorgteam aan met daarin orthopedagogen, een schoolpsycholoog en schoolmaatschappelijk werkers. Zijn school is ingedeeld in leerwerkhuizen van elk meerdere klassen.

Met de invoering van passend onderwijs komt er binnenkort in elk leerwerkhuisteam een zorgspecialist te zitten: een docent die is getraind in de begeleiding van leerlingen met extra onderwijsbehoeften.

Binnen onderwijsvereniging NVS-NVL heeft Witteveen een tijdje de kar getrokken bij het vormgeven van de beroepsgroep. Momenteel is hij beheerder van een netwerk op LinkedIn, waarbij zich al 750 zorgcoördinatoren hebben aangesloten. Doelstelling: het uitwisselen van kennis en ervaring en het ontwikkelen van een beroepsstandaard.

Scholen vullen de functie van zorgcoördinator verschillend in. Hoe kijkt u daar tegenaan?

‘Sommigen zijn inderdaad heel uitvoerend bezig, anderen zijn meer ingebed in de organisatie. Vanwege de invoering van passend onderwijs en de transitie van jeugdzorg kun je haast niet anders dan de zorgcoördinator een goede plek geven.

Er gebeurt zo veel, dat een directeur of afdelingsleider het niet meer alleen kan bijhouden. Een zorgcoördinator kan landelijk beleid vertalen naar de werkvloer en een brug slaan naar de buitenwereld.’

Wat kunnen docenten doen als ze kindermishandeling of verwaarlozing vermoeden?

‘Bij ons gaat de eerste signalering heel simpel. We hebben een online contactformulier dat in een minuutje is ingevuld. Als dat binnenkomt, vraag ik een van onze zorgteamleden contact op te nemen met de docent en vervolgens een plan van aanpak op te stellen.

Zijn er signalen van kindermishandeling, dan zorgt het zorgteamlid ervoor dat de stappen van de meldcode worden doorlopen. Dat maakt het laagdrempelig om ondersteuning te vragen en om een vermoeden van kindermishandeling aan te kaarten.’

Is het aantal signalen daardoor toegenomen?

‘Nee, zo snel gaat dat niet. Bovendien: signaleren is makkelijker gezegd, dan gedaan. Sommige docenten zijn terughoudend, anderen hebben weer de neiging om te veel zelf te doen.

Signalering is daardoor een proces waar je moeilijk grip op krijgt. Ook de afdelingsleider speelt een belangrijke rol: begrijpt hij het belang en weet hij dat ook over te brengen op de docenten?

Er is meer nodig dan de invoering van een meldcode om het thema levend te houden. We moeten op school ook met elkaar over kindermishandeling in gesprek gaan. De zorgspecialist kan het thema bijvoorbeeld af en toe in de teamvergadering op de agenda zetten.’

Moet er gewerkt worden aan de bewustwording van docenten?

“Ja en nee. Bewustwording is er voldoende, hoewel niet iedereen zich bewust is van het percentage kinderen dat met kindermishandeling te maken heeft. Belangrijker is dat docenten de aanleiding om in te grijpen herkennen.

Op vmbo-scholen zie je een verdichting van maatschappelijke problemen. Daarvan klinkt veel door in de contacten met leerlingen: scheidingen, overlijden, loverboyproblematiek. Dat zijn onderwerpen die niet primair met lesgeven te maken hebben. Temidden daarvan merken docenten kindermishandeling niet altijd op en komen zij er evenmin altijd tegen in actie.’

Welke rol kunnen mentoren spelen bij het signaleren van kindermishandeling? En worden ze daarin voldoende geschoold?

‘Ik denk dat dat per school verschilt. Wij besteden er regelmatig aandacht aan. Vanwege de invoering van de meldcode hebben we besloten dat alle mentoren en docenten een online training in het signaleren van kindermishandeling gaan volgen. De mentor is de aangewezen persoon om problemen bij leerlingen te signaleren.’

Waar worstelen zij mee?

‘Vaak vragen mentoren zich af of wat zij opvangen wel of niet onder de meldcode valt. De signalen die zij krijgen, komen niet altijd overeen met de signalen op de checklist. Scholing van mentoren kan daarbij zeker helpen. Het geeft je instrumenten om te handelen en helpt bij het tegengaan van handelingsverlegenheid.’

Waarom moet er juist op school aandacht zijn voor kindermishandeling?

‘Omdat dat de plek is waar je kindermishandeling het beste kunt signaleren. Kinderen komen er dag in, dag uit. En vanuit de school geredeneerd: kinderen kunnen niet leren als zij zich niet veilig voelen.

Tegelijkertijd moeten we onze grenzen in de gaten houden. De school is verantwoordelijk voor een veilig schoolklimaat en niet voor wat er thuis gebeurt. De uiteindelijke oplossing moet ergens anders vandaan komen.’

Wat bedoelt u daarmee?

‘We hebben als school vanwege de meldcode heel veel geïnvesteerd in signaleren. Als maatregel is dat prima. Een protocol en een aandachtsfunctionaris heb je zo geregeld, bij wijze van spreken.

Scholing vraagt alweer iets meer organisatie. Maar wat gebeurt er daarna, als we het stokje overgeven aan de hulpverleningsinstanties? Ik maak me daar vanwege de jeugdzorgtransitie wel zorgen over.

In Veenendaal gaan we werken met wijkteams. Dat kan mooi uitpakken. Maar als er niet genoeg mankracht is en onze signalen worden slecht opgepakt, dan kan dat tot frustraties leiden.’

Meer leren

Als zorgcoördinator, mentor en/of docent speel je een belangrijke rol in het leven van kinderen. Je ziet en begeleidt hen immers bijna dagelijks.

Je weet wanneer het wel, maar vooral ook niet goed met ze gaat. Omdat er thuis bijvoorbeeld ingrijpende gebeurtenissen plaatsvinden, zoals een scheiding of een ouder die ernstig ziek is.

Of je vangt signalen op die je doen vermoeden dat een kind zélf thuis niet veilig is.

Met behulp van de geaccrediteerde online cursussen van Augeo academy leer je hoe je zorgelijke opvoedsituaties bij kinderen kunt herkennen, hoe je kinderen kunt ondersteunen en hoe je kunt werken volgens een meldcode.

Ons aanbod voor het voorgezet onderwijs omvat diverse cursussen. Er zijn cursussen op maat voor zorgcoördinatoren/aandachtfunctionarissen, docenten/mentoren, schoolleiders/bestuurders en conciërges. Kijk op: www.augeoacademy.nl/vo

PROFESSIONAL

AAN HET WOORD