Augeo magazine - Over veilig opgroeien

Augeo magazine is hét online tijdschrift over veilig opgroeien. Via opiniërende bijdragen, ervaringsverhalen, interviews en columns stimuleren we de discussie over en maatschappelijke betrokkenheid bij kindermishandeling. Uitgever: Augeo.

Augeo Actueel - Praten met kinderen

Fase 6

Terugval

Soms zijn de omstandigheden veranderd waardoor iemand in zijn oude gedrag vervalt en weer onzeker wordt. Af en toe wordt het de moeder toch weer even te veel als vader veel op reis is, ze achterloopt met de was en ze weer eens de lunchpakketjes aan haar dochters vergeet mee te geven.

Dan voelt ze zich naar en onzeker. Als professional kun je uitleggen dat het leerproces met vallen en opstaan gaat. Vraag met name door op momenten die wel goed gaan en hoe dat lukt. Op die manier krijgt de moeder haar zelfvertrouwen weer terug.

Fase 5

Consolidatie

In deze fase gaat het erom het nieuwe gedrag te behouden. Het nieuwe gedrag wordt vanzelfsprekend gedrag waarvoor je bewust hebt gekozen. Van maatschappelijk werk leert de moeder haar dag beter in te delen.

De moeder krijgt tips voor een betere balans tussen het huishouden, de honden uitlaten en voor haar kinderen te zorgen. Er wordt aandacht besteed aan hygiëne, regelmatig douchen en schone kleren. Ook wordt er naar de financiën gekeken en kan de wasmachine gemaakt worden. Er is meer tijd en aandacht voor Marieke en haar zusje Karin. Marieke voelt zich fijner nu ze niet meer gemeden wordt op school. En in de pauzes speelt ze mee met andere kinderen.

Fase 4

Actieve verandering

De ouders komen daadwerkelijk in actie en denken en werken met jou mee om het probleem aan te pakken. Het maatschappelijk werk en de hulp in de huishouding is in gang gezet. Daardoor komt er meer structuur en rust in huis. Door tegenslagen of terugval van het kind kan een ouder weer terugvallen in oude patronen.

Je hoort van Mariekes moeder dat ze na vier praten bij maatschappelijk werk gestopt is. Oma is ziek en Mariekes moeder is veel bij haar om te helpen. Het gaat thuis wel weer... Om de moeder actief te betrekken bij de noodzakelijke verandering zul je moeten ‘meeveren’ en aansluiten bij haar situatie.

Meeveren doe je door de moeder te laten weten dat je begrijpt dat ze even wat andere prioriteiten stelt. Vervolgens ga je doorvragen: ‘Wat betekent dit voor jou? Zijn er meer mensen die kunnen helpen? Heb je iemand op wie je af en toe kan terugvallen?

Fase 3

Besluit

De ouders zien het probleem en willen er iets aan doen. Mariekes moeder beseft dat ze er geen idee van had dat het zo op school gaat. Marieke zegt haar altijd dat het goed gaat en gaat dan op haar kamertje spelen of met de honden. En Marieke heeft inderdaad wel vaak de zelfde kleren aan. De moeder erkent dat ze niet vaak aan wassen toekomt, want de wasmachine is kapot en nog steeds niet gemaakt

Wat kun je zeggen? ‘Ik kan me voorstellen dat het wat veel is als je er eigenlijk alleen voor staat, overal voor moet zorgen en dan ook nog de wasmachine kapot. Dat is ook zwaar. Zoals het nu gaat, gaat het niet goed met Marieke en met jezelf. Wat zou jij graag willen?’

Vaak geven we daarna gelijk adviezen en oplossingen, zoals: ‘Ik wil graag maatschappelijk werk bij jullie inzetten.’ Soms merk je dan dat de ouders afhaken, omdat ze iets aangeboden of opgedrongen krijgen (in een tempo) dat niet bij hen past. Mariekes moeder reageert als volgt: ‘Nou, ik weet niet of dat nu nodig is, ik wil graag eerst informatie over die organisatie en het dan met mijn man bespreken.’

Fase 2

Overpeinzing

De ouders zien het probleem, maar vinden niet dat er iets moet gebeuren en dat zij daar een rol in hoeven te spelen. De moeder van Marieke erkent dat Marieke niet veel met andere kinderen speelt. Ze heeft ook niet veel tijd om haar met iedereen te laten spelen. Haar man is vaak weg en moet dan alles alleen doen. Zoals de boodschappen, de honden uitlaten en de rest van het huishouden.

Dan is het ook niet zo handig als er kinderen komen spelen. Maar ze zit thuis altijd lekker op haar kamertje, speelt met haar zusje of de honden. Dus Marieke heeft er toch geen last van?

Mogelijk ziet moeder op tegen verandering en om de voordelen van de huidige situatie te verliezen. Of ze denkt dat ze de problemen zelf niet kan aanpakken. Er overheerst nog steeds een gebrek aan bezorgdheid over het probleem bij de ouder. Het is daarom belangrijk om samen te kijken naar de voor - en nadelen en in te gaan op kleine signalen van bezorgdheid.

Wat kun je zeggen? ‘Ik merk dat je je geen zorgen maakt over het gebrek aan contacten met andere kinderen. Klopt dat? Ik maak me er wel zorgen over, want ik zie dat andere kinderen haar vermijden, omdat ze stinkt naar urine en rook. De andere kinderen willen niet met haar spelen. Ze heeft ook geen vriendinnetjes op school, zover ik weet. Ik maak me zorgen dat Marieke zich heel naar voelt en denkt dat ze niet leuk is. Wat vind je ervan als ik dit tegen je zeg?’

Fase 1

Voorbeschouwing

De ouders ontkennen het probleem. De moeder van Marieke bevindt zich in deze fase. Ze ontkent dat er iets aan de hand is en snapt niet waar jij je als onderwijsprofessional je druk om maakt. Wellicht is ze onzeker of schaamt ze zich over de situatie. Misschien weet ze te weinig van de ontwikkeling van haar kind en haar rol daarin. Benoem de emotie die je ziet en zet je eigen gevoelens tijdelijk opzij. Wat kun je zeggen?

Bijvoorbeeld: ‘Ik hoor van je dat je herkent dat Marieke wat stil is en niet veel met andere kinderen speelt, maar dat je het geen probleem vindt. Klopt dat?’

*

*

* Deze gegevens zijn verplicht. Je mailadres wordt niet getoond.

Reacties van andere lezers

Reageer op dit artikel

J. O. Prochaska en C. C. DiClimente. Dow-Jones- Irwin, The Transtheoretical Approach: crossing traditional boundaries of therapy.

Patricia Ohlsen, Kindermishandeling, en dan Hoe te signaleren en handelen binnen het Primair Onderwijs, Kluwer 2012

Hoe accepteer en overwin ik de weerstand van ouders?

Het motivatiemodel van Prochaska en DiClimente

Het voorbeeld

Ik ben leerkracht van groep 3. In mijn groep zit Marieke. Zij is een stil en teruggetrokken meisje van 6 jaar. Haar zusje heet Karin en is 3 jaar oud. Marieke doet het matig op school, is vaak te laat en krijgt regelmatig geen lunch mee. Andere kinderen willen niet naast haar zitten omdat zij vinden dat Marieke stinkt. Daardoor heeft ze nauwelijks contact in de klas. In een gesprek met de moeder vertel ik dat ik me zorgen maak. Haar moeder zegt dat haar dochter erg op zichzelf is en dat zij dat ook was vroeger. Daarnaast snapt ze niet waar ik me zo druk over maak: een stil kind zoals Marieke is voor mij als leerkracht toch juist lekker makkelijk?

Weerstand

In gesprekken met ouders komen we allemaal wel eens weerstand tegen. Daar reageren we regelmatig teleurgesteld, boos en gefrustreerd op. Dit komt omdat we het bereiken van ons doel in gevaar zien komen. Als je met deze emoties weerstand aanvecht, is een ouder meestal niet geneigd tot verandering.

Accepteren

Daarom is het belangrijk om die weerstand te accepteren. De ouder laat je namelijk indirect weten dat je misschien niet de juiste methode gebruikt, te snel advies geeft, of dat hij of zij nog de kennis of motivatie ontbeert om iets aan de situatie te doen. Vraag daarom door op wat de ouder aangeeft. Vooral om te begrijpen waarvoor hij of zij bang is.

Motivatiemodel

Als je de situatie voor een kind wilt veranderen, zul je de ouders moeten motiveren tot gedragsverandering. Een model dat helpt in het omgaan met de weerstand en de motivatie van de ouders, is het motivatiemodel van Prochaska en DiClimente (1984).

Motiveren is het begeleiden van het besluitvormingsproces van de ouders om te komen tot verandering. Dit model gaat uit van 6 fases waarin een ouder zich kan bevinden als je een probleem aankaart. Als leerkracht kun je vaststellen in welke fase de ouder zit en daarbij aansluiten.

Draaideur

Vervolgens neem je de ouder verder mee de draaideur door totdat er een oplossing gevonden is. Dit model kan je helpen niet gefrustreerd te raken als de ouders afhaken. Ze kunnen namelijk later weer ‘instappen’.

Miscommunicatie

Neem vooral de tijd. Vaak gebeurt het tijdens gesprekken met de ouders dat de leerkracht verder is in het motivatiemodel. De leerkracht heeft bijvoorbeeld al de oplossing bedacht en de ouder is nog niet in die fase aanbeland. Hier gaat het vaak mis in de communicatie.

De leerkracht sluit niet aan bij de beleving van de ouder. Blokkades of weerstanden tegen veranderingen bij de ouders ontstaan vaak als de ouders het gevoel hebben dat hen iets aangeboden of opgedrongen wordt (in een tempo) dat niet bij hen past.

AMK inschakelen?

Blijven de ouders ontkennen en het welzijn van het kind is echt in gevaar, dan moet je wellicht toch verdere stappen ondernemen. En zo nodig het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (AMK) inschakelen.

In dit model neem ik je mee in alle fases die komen kijken bij het motivatiemodel. Het voorbeeld van Marieke neem ik als uitgangspunt om het uit te leggen. Als je klikt op de diverse stappen, komt daar de tekst naar voren over die desbetreffende stap.

PRAKTIJK

Patricia Ohlsen

Taal

10 - 15