Augeo magazine - Over veilig opgroeien

OVERZICHT

REACTIES

AUGEO MAGAZINE - TIJDSCHRIFT OVER KINDERMISHANDELING EN HUISELIJK GEWELD

Operation Encompass in cijfers

Plymouth is een stad met 258.000 inwoners, vergelijkbaar met een stad als Eindhoven. In totaal gaan er 37.600 kinderen van 4 tot 18 jaar naar school. In de proefperiode van Operation Encompass (die 322 dagen duurde) ontving de politie 222 meldingen van huiselijk geweld, enkel in de proefregio (aantal meldingen in heel Plymouth in die periode: 5.740).

Bij de meldingen in de proefregio waren in totaal 350 schoolgaande kinderen betrokken, dat is omgerekend 1% van de totale schoolpopulatie. Deze 350 kinderen hebben de dag na het incident een vorm van hulp ontvangen via school.

Als de percentages zouden gelden voor heel Plymouth, zouden jaarlijks 8.610 kinderen geholpen worden via Operation Encompass. Toegepast op heel Engeland en Wales zouden ongeveer 19 miljoen kinderen hulp kunnen ontvangen de dag nadat ze getuige of slachtoffer zijn geweest van huiselijk geweld.

Bron: http://www.operationencompass.org/

Augeo & Operation Encompass

In Nederland zijn jaarlijks tienduizenden kinderen getuige van huiselijk geweld. Uit onderzoek en evaluaties weten we dat veel van deze kinderen stressklachten ontwikkelen.

Zo bleek in een onderzoek in de vier grote steden van Nederland dat maar liefst 33% van de kinderen die te maken heeft met gezinsgeweld, aan traumaklachten lijdt. Ook weten we dat 60% van de kinderen die slachtoffer zijn van huiselijk geweld, zelf geen hulp hebben gekregen.

Daarom wil Augeo investeren in scholen en leerkrachten die kinderen willen steunen die huiselijk geweld meemaken. Op dit moment wordt een proefproject voorbereid waarin zal worden samengewerkt met Operation Encompass. Geïnteresseerde scholen en leerkrachten kunnen zich melden bij Augeo: info@augeo.nl of 0343-53 60 40.

www.augeo.nl

AUTEUR: SOMAJEH GHAEMINIA

Elisabeth Carney-Haworth

Na een heftige ruzie tussen zijn ouders kwam de vierjarige kleuter de volgende dag met zijn moeder de klas binnen, zijn teddybeer in de hand. Normaal gesproken zou zijn juf vragen de knuffel weg te leggen, of aan mama mee te geven.

Nu ze wist wat er aan de hand was, besefte ze dat de beer niet voor niets was meegekomen. Ze liet het jongetje de hele dag knuffelen met zijn beer. Hij nam hem overal mee naar toe. Beer was zijn steun voor vandaag, na de trauma’s van gisteren.

In stilte steunde zijn leerkracht hem gedurende de dag, door aan zijn zijde te staan en zonder woorden te laten weten er voor het kind te zijn. Maar het belangrijkste was dat het jongetje zonder enig commentaar zijn beer bij zich mocht hebben. Voor de juf was het geen moeite, maar voor het kleine jongetje was het alles.

De volgende dag meteen hulp

Bovenstaande casus komt uit een rapport over Operation Encompass, een succesvolle samenwerking tussen scholen en politie in de Zuid-Engelse stad Plymouth. Augeo Foundation werkt met Operation Encompass samen om dit project ook in Nederland uit te voeren. Iedere melding van huiselijk geweld waar ook een kind bij betrokken is geweest, geeft de politie direct door aan de school. Op deze manier krijgt het kind de volgende dag meteen de goede steun.

Het was Elisabeth Carney-Haworth die het jongetje met de teddybeer in haar school opving. Als head teacher van Torpoint nursery and infant school - een school voor 2- tot 7-jarigen in Plymouth - had zij na drie maanden ontdekt dat een van haar leerlingen getuige was geweest van huiselijk geweld, zonder dat zij het wist. Nu pas kon ze het veranderende gedrag van het kind verklaren.

Politie kent de kind-details

Ze besprak het met haar man die bij de politie werkte. ‘Na dat gesprek met mijn echtgenote ben ik in alle informatiesystemen gedoken’, vertelt de inmiddels gepensioneerde politieofficier David Carney-Haworth.

‘Ik zag dat wij beschikten over alle informatie over de kinderen die betrokken zijn geweest bij huiselijk geweld. Sterker nog: de politie is verplicht die details te rapporteren. Waren er kinderen in huis? Hoe oud zijn ze? Hoe heten ze? Wie is hun dokter? En: waar zitten ze op school?’

‘Maar die details bleven bij ons, daar werd niets mee gedaan.’ Na verder speurwerk ontdekte de politieofficier dat er geen wettelijke beperkingen zijn om die informatie met de school van het kind te delen.

Stille getuigen

‘Terwijl er dus geen wettelijke reden voor is, laten we de stille getuigen van huiselijk geweld aan hun lot over: onze kinderen. Terwijl er voldoende wetenschappelijk bewijs is dat aantoont dat getuige zijn van huiselijk geweld een vorm is van kindermishandeling. Het heeft in elk geval net zulke schadelijke effecten op kinderen als het zélf slachtoffer zijn van het geweld.’

Om iets te kunnen doen voor deze stille getuigen, zette David Carney-Haworth samen met zijn vrouw een proefproject op: Operation Encompass. Iedere ochtend in alle vroegte worden de politiedata gecontroleerd op meldingen en incidenten van huiselijk geweld in gezinnen met kinderen.

Key Adults

Is er sprake van een kind als getuige (of als slachtoffer), dan neemt de politie contact op met de speciaal hiervoor benoemde Key Adult binnen de school, een getraind vertrouwenspersoon die ervoor zorgt dat het kind op de juiste manier zal worden opgevangen.

De politie geeft de naam van het kind door en vertelt wat er de avond ervoor is gebeurd. Dit gebeurt ruim voordat de school opent, zodat de Key Adult ook de leraar van het kind kan informeren. Deze zorgt er dan bijvoorbeeld voor dat er een extra schooluniform is, zodat het kind zich niet anders hoeft te voelen, legt Elisabeth Carney-Haworth uit. ‘Of we regelen een ontbijt, als het kind niet thuis heeft kunnen slapen en niet heeft kunnen eten.’

In de proefperiode van 322 dagen (start in februari 2011) hebben 352 kinderen de dag na de melding van huiselijk geweld steun ontvangen via Operation Encompass. Inmiddels zijn alle scholen in Plymouth, ruim 90in totaal, OE-scholen. Daar zijn Key Adults en leerkrachten getraind, en zijn ouders geïnformeerd over de samenwerking met de politie.

School als veilige haven

De leraar, die doorgaans geen verdere details te horen krijgt, zorgt dat het kind goed wordt opgevangen. Dat kan door in stilte te steunen, een belangrijke toets later te laten maken of het kind zijn verhaal te laten doen, zonder extra druk op hem te leggen. De behoefte van het kind is hierin leidend.

‘Meestal zijn het praktische dingen die het verschil maken, zoals dat knuffeltje. Of enkel de opmerking: “Ik weet dat je niet een heel fijn weekend hebt gehad.” Soms is een warme glimlach genoeg.’

Een enkele keer gaat een school verder, is te lezen in een van de vele reacties van scholen over dit project, die zijn verzameld in de afgelopen jaren. ‘Toen een moeder belde om te zeggen dat haar kind niet naar school zou komen vanwege een hoofdwond, wisten we al van het huiselijk geweld via Operation Encompass. We haalden het kind op, brachten het naar school en steunden zowel moeder als kind. Dat is fantastisch.’

Heldere communicatie met ouders

Dat laatste heeft een onverwacht positief effect, vertelt Elisabeth Carney: ‘Op onze website, in de schoolgids en op een bordje bij het schoolhek staat vermeld dat wij werken met Operation Encompass. Ouders wéten dus dat wij informatie ontvangen van de politie.

Door de heldere communicatie zijn ouders en kinderen bewust van het feit dat we het gevoelige thema huiselijk geweld en kindermishandeling niet onder stoelen of banken vegen. We tolereren het niet, maar we bespreken het.

Bewustwording bij ouders

Dit zorgt voor bewustwording. Ouders en kinderen komen nu soms uit zichzelf naar ons toe om te praten over hun thuissituatie, zonder dat er een politiemelding is gedaan. Dan hoor ik bijvoorbeeld een moeder zeggen: “Hij heeft me nooit geslagen, daarom wist ik niet dat zijn vernederingen ook onder huiselijk geweld worden verstaan.”’

Wat ze vervolgens met de informatie van ouders of kinderen doet, is een professionele afweging, vertelt Elisabeth. ‘Ik veroordeel de ouders nooit. Ik luister en overleg vervolgens met de andere twee Key Adults binnen onze school.’

‘Soms moedigen we ouders aan om maatschappelijk werk of jeugdzorg in te schakelen, soms doen we dat zelf, na overleg met de ouders. Behalve als de veiligheid van het kind in gevaar is, dan kan het zijn dat we het buiten de ouders om doen. Maar je moet heel voorzichtig opereren, zodat niemand onnodig in gevaar komt.’

Niet alles wordt gedeeld

Het is wel eens voorgekomen dat een melding via Operation Encompass tot een uithuisplaatsing leidde, vertelt Richard Marsh. Deze head teacher van de Stoke Damerel Primary School in Plymouth was één van de eerste Key Adults.

Sinds de start van het project heeft hij zo’n 28 meldingen ontvangen. ‘Dat kunnen uiteenlopende gebeurtenissen zijn. Van een verbale ruzie tussen de ouders tot een kind dat aan de haren van de trap is getrokken.’

Als Key Adult vertelt hij niet zomaar alle details aan de leerkracht van het kind. ‘Die kan misschien schrikken en overdreven reageren. Het gaat om de kleine steunbetuigingen die het verschil maken voor de kinderen. Maar in het geval van het kind dat aan de haren is getrokken, is het zinvol dat door te geven: let tijdens het sporten en spelen extra op zijn hoofd en meld het als het niet goed gaat. Voor de rest proberen we de details zo vertrouwelijk mogelijk te houden.’

Operation Encompass ook in Nederland

Dat Operation Encompass zo effectief is voor de kinderen is moeilijk met harde cijfers te onderbouwen, zegt initiatiefnemer David Carney-Haworth. ‘Ieder kind dat we helpen, is het waard. We hebben van februari 2011 tot juli 2012 duizend kinderen geholpen. Om dit inzichtelijk te maken hebben duizend kinderen op een groot voetbalveld letterlijk huiselijk geweld hun rug toegekeerd. Duizend kinderen in zo’n korte tijd. Reken maar uit wat voor impact dit project landelijk zal hebben.’

Deze ogenschijnlijk simpele wijze van samenwerken is niet onopgemerkt gebleven. Nationaal ontvangt het echtpaar Carney-Haworth veel lof van kinderbeschermers en politici. Binnenkort wordt Operation Encompass in heel Engeland en Wales ingevoerd. Ook vanuit Nederland is er dus interesse: Augeo Foundation start een pilotproject om deze werkwijze ook in Nederland mogelijk te maken en is hiervoor in overleg met verschillende gemeenten.

‘Privacy van ouders? Het gaat om de kinderen!’

Uitdagingen zijn er ook, erkent David. ‘Maar dat zit hem in de praktische uitvoering. Niet alle politieregio’s werken met dezelfde computersystemen. Voor een effectieve informatie-uitwisseling met scholen is in sommige regio’s meer nodig.’

Niemand in Engeland heeft ooit de privacybescherming erbij gehaald in dit project, vertelt David, die enigszins verbaasd is over de vraag of de privacy van ouders wel voldoende gewaarborgd is. ‘De politie geeft alleen details aan de school wanneer die iets te maken hebben met het welzijn van het kind. Dus niet alles wordt zomaar doorgegeven.’

‘In onze denkwijze staan de kinderen voorop. Dit is geen privacy-issue. Het gaat om de veiligheid van de kinderen. Het welzijn van het kind is ieders verantwoordelijkheid, zeker van de school en ook van de politie. Ieder kind heeft recht op vroegtijdige hulp.’

Meer info : operationencompass.org

ACHTERGROND

Een aai over de bol, een luisterend oor, een extra knuffel de volgende dag: kleine gebaren waar een leerling die getuige is geweest van huiselijk geweld erg mee is geholpen. Maar dan moet de leraar er wél van weten. In het Engelse Plymouth werken politie en scholen daarom samen. Augeo werkt samen met Operation Encompass om het project ook in ons land uit te voeren.