Augeo magazine - Over veilig opgroeien

OVERZICHT

AUGEO MAGAZINE - TIJDSCHRIFT KINDERMISHANDELING EN HUISELIJK GEWELD

Ook gastouderbureaus zijn aan de slag met het onderwerp kindermishandeling. ‘De Meldcode kinderopvang is een prima tool om kindermishandeling in de gastouderopvang aan te pakken’, zegt directeur Kitty Martens van gastouderbureau All Kidz Nederland. ‘Maar het allerbelangrijkst is dat onze gastouders signalen van kindermishandeling herkennen.'

In 2013 heeft All Kidz Nederland de online cursus ‘Omgaan met vermoedens van kindermishandeling in de gastouderopvang’ kosteloos aangeboden aan de meer dan 200 aangesloten gastouders. ‘Het onderwerp leeft enorm’, zegt Martens.

Binnen een maand had al een kwart van de gastouders de cursus gevolgd en het bijbehorende certificaat gehaald. ‘Op dit moment heeft meer dan negentig procent de cursus gevolgd. Het voordeel is dat gastouders dat thuis kunnen doen, op een tijdstip dat hen uitkomt, vindt ze. ‘Veel gastouders werken vijf dagen per week en deze cursus kunnen ze makkelijk inpassen in hun werkweek.’

‘Door de cursus weet ik beter waar ik op moet letten’, vertelt Joyce Bremmers van gastouderopvang ’t Hofje in Nederweert. Iedere maandag, dinsdag en donderdag vangt ze drie tot vijf kinderen op. ‘Ik heb geleerd dat kindermishandeling breder is dan slaan of schoppen. Dat een kindje niet fris gewassen is of nooit schone spullen bij zich heeft, kan een teken zijn van verwaarlozing.’ Verhelderend vond ze ook de uitleg over de meldcode kindermishandeling. ‘Alle stappen worden aan de hand van filmpjes uitgelegd. Dat je volgens een nauwkeurig stappenplan moet werken, was nieuw voor mij.’

De rol van de gastouder is vooral om vermoedens van kindermishandeling te signaleren en vast te leggen. ‘Zien gastouders signalen, dan nemen ze contact op met het gastouderbureau’, vertelt Martens. ‘We bekijken samen welke actie nodig is. Het is niet de bedoeling dat gastouders zelf melding doen bij het AMK.’

Mededirecteur Joyce Cameron- aandachtsfunctionaris kindermishandeling- ondersteunt gastouders daarbij. ‘Een hele geruststelling’, vindt Bremmers. ‘Want kindermishandeling is ook een gevaarlijk gebied. Je kunt dingen verkeerd interpreteren. En het kan enorm kwetsend voor ouders zijn als je ze op hun gedrag aanspreekt. Daarom is het fijn dat je er niet alleen voorstaat.’

‘We blijven het onderwerp onder de aandacht brengen’, zegt Martens. ‘Via onze nieuwsbrieven, maar ook bij evaluaties en tijdens onze twee jaarlijkse bezoeken aan gastouders.’ Ouders die hun kind bij het gastouderbureau aanmelden, worden bij het intakegesprek geïnformeerd over de meldcode. ‘Wij letten goed op maar jullie moeten dat ook doen’, vertellen we ze. ‘Trek aan de bel als je een niet pluis gevoel hebt over een gastouder. Ze vertrouwen ons tenslotte hun kostbaarste bezit toe.’

AUTEUR: DITTY EIMERS

Kindermishandeling is een onderwerp dat je niet onder de mat moet vegen, vindt Leonie Heutz. Ze is manager pedagogiek en kwaliteit bij Kinderopvang Humanitas, een van de grootste kinderopvangaanbieders in Nederland. Al zo’n zes jaar, ruim voordat de meldcode kindermishandeling in de kinderopvang van kracht werd, staat het signaleren van vermoedens van kindermishandeling hoog op de agenda.

Veiligheid op de eerste plaats

‘Het bieden van veiligheid aan kinderen staat voor ons op de eerste plaats’, zegt Heutz. ‘Wij verwachten van alle medewerkers dat ze hun mond opendoen als ze zorgen hebben over het welbevinden van een kind.’

Sinds het misbruik door Robert M. bekend werd, wordt die noodzaak nog sterker gevoeld. Heutz: ‘De hele kinderopvangsector is met de neus op de feiten gedrukt. Alle ogen zijn op ons gericht. Niet leuk, maar het zorgt er wel voor dat we dat we nog alerter zijn.’

In gesprek met ouders

Het is belangrijk er vroeg bij te zijn, zegt regiopedagoog Yvette Collin. Ze adviseert de locatiemanagers van Kinderopvang Humanitas bij vermoedens van kindermishandeling. ‘Kindermishandeling begint vaak klein en bouwt zich op’, zegt ze. Als je afwijkende dingen ziet, doe er dan direct iets mee, is wat ze locatiemanagers en pedagogisch medewerkers op het hart drukt.

Op iedere groep liggen formulieren ‘‘Verslaglegging bijzonderheden”. Daarop noteren pedagogisch medewerkers dagelijks de bijzonderheden die ze zien. De afspraak is dat ze die nog diezelfde dag met de ouders bespreken.

‘Het viel me op dat Joris vanochtend niet ontbeten had.’ ‘Ik zag dat Sanne een blauwe plek had. Weet u hoe dat komt?’ Collin: ‘Door dat op een niet-beschuldigende manier te bespreken, kom je er eerder achter of er echt iets aan de hand is. Ouders merken dat we goed opletten, maar je geeft ze ook de kans hun verhaal te doen.’

Vastleggen en bespreken met collega’s

De bijzonderheden die haar pedagogisch medewerksters hebben genoteerd, bespreekt José van Dam, locatiemanager van een kinderdagverblijf en twee BSO’s, maandelijks in het team. Wat is er aan de hand, zien ze dezelfde dingen, wat is de beste manier om ermee om te gaan?

Ook het protocol kindermishandeling wordt drie keer per jaar besproken in het werkoverleg. ‘Omdat het onderwerp steeds terugkomt, blijven we allemaal opletten’, zegt Linda Jansen. Ze is pedagogisch medewerkster van kinderdagverblijf De Stampertjes en werkt met kinderen van 1 ½ tot 4 jaar. ‘Gelukkig hebben we een rijtje heldere instructies. Daarin staat precies wat we wel en niet moeten doen.’

Ernstige incidenten melden de medewerkers direct bij hun locatiemanager. Die bespreekt met de regiopedagoog welke stappen gezet moeten worden. ‘We vragen altijd advies bij het AMK als we een vermoeden van kindermishandeling hebben’, zegt Van Dam. ‘Maar veel vaker gaat het om “gewone” zorgen.’ Door afwijkend gedrag niet meteen als kindermishandeling te bestempelen, staan ouders meer open voor hulp, is haar ervaring. ‘Soms weten ouders het gewoon niet meer en zijn ze blij dat wij lastige dingen benoemen. Als je ze maar niet kleineert of terechtwijst.’

Scholing voor alle medewerkers

Alle locatiemanagers, pedagogisch medewerkers en gastouders van Kinderopvang Humanitas hebben een online training gevolgd over kindermishandeling. ‘Heel nuttig’, zegt Van Dam. ‘Kindermishandeling is een gevoelig onderwerp. Je hebt de neiging het uit de weg te gaan. Het helpt als je de signalen herkent en weet welke stappen je moet zetten.’

Je signaleert, je bent geen hulpverlener

Zorg dat je niet alles zelf probeert op te lossen, is iets anders dat ze heeft geleerd. ‘Onze taak is om goed te signaleren, te registreren, in gesprek te gaan met de ouders, advies te vragen bij een AMK en zonodig door te verwijzen naar hulpverlening of AMK. Kortom: werken volgens een Meldcode. We moeten niet op de stoel van de hulpverlening gaan zitten.’ Niet dat het makkelijk is. Ze vertelt over een kindje dat steeds blauwe plekken had en later een arm brak. De vermoedens van kindermishandeling waren zo ernstig dat ze melding deed bij het AMK. De ouders besloten hun kind van het dagverblijf te halen. Van Dam: ‘Waar doe je goed aan? Het is moeilijk te verteren als zo’n kind uit beeld verdwijnt.’

Door de online cursus kindermishandeling die ze heeft gevolgd, weet ze beter waar ze op moet letten bij het observeren van kinderen. ‘Je krijgt veel voorbeelden en filmpjes die je aan het denken zetten.’ Neem een rustig jongetje dat steeds heel stout doet als zijn moeder hem komt ophalen. Is dat kind gewoon druk of is er iets anders aan de hand? Of een kindje dat steeds weer luieruitslag heeft. Van Dam: ‘Het kan natuurlijk zijn dat het kind hier extra gevoelig voor is, maar het kan ook een signaal van verwaarlozing zijn.’

Ook verwaarlozing en psychische mishandeling zijn kindermishandeling

Voordat ze de training had gevolgd dacht ze bij kindermishandeling vooral aan blauwe plekken en botbreuken. ‘Nu weet ik dat verwaarlozing en psychische mishandeling er ook bij horen. En dat je ook bij ouders soms signalen van kindermishandeling kunt zien.’ Ze vertelt over een moeder die steeds klaagde dat haar kind zo vervelend was. Het jongetje kroop weg als zijn moeder hem kwam halen. ‘Ik heb de moeder gevraagd wat ze zo zwaar vond en of we haar konden helpen. Op ons advies heeft ze een cursus bij het consultatiebureau gevolgd. Nu vertelt haar zoontje trots wat ze samen hebben gedaan en dat zijn mama zo lief is.’ Ze wil niet zeggen dat de moeder haar kind mishandelde. ‘Zeker niet, maar door de training weet ik wel dat dit het begin kan zijn. Het is fijn als je kan voorkomen dat het uit de hand loopt.’

Cultuur waarin je elkaar open kunt aanspreken

Het gesprek met ouders aangaan is één van de moeilijkste dingen. Ook daarin zijn Linda en haar collega’s getraind. ‘Het helpt dat we hebben geoefend met oudergesprekken. Als je begrip toont voor de ouders en het niet direct heel zwaar maakt, heb je al veel gewonnen.’

‘Een cultuur waarin je elkaar open kunt aanspreken is het allerbelangrijkste’, zegt Leonie Heutz. ‘We leggen ouders uit dat we niet signaleren om hen te kwetsen, maar in het belang van hun kind. Maar ook onderling moeten medewerkers elkaar aan durven spreken als ze een niet-pluisgevoel hebben.’ Cruciaal is volgens Heutz dat het onderwerp kindermishandeling in alle lagen en dus bij alle functies in de organisatie onderwerp van gesprek is. En blijft. ‘Goede scholing van medewerkers is daarbij essentieel. Daar gaan we zeker niet op bezuinigen, ook al staat de kinderopvangsector financieel onder druk.’

Scholing via Vyvoj en Augeo

Augeo: Kinderopvang, werken met de meldcode

Je leert wat kindermishandeling is, hoe het kan ontstaan en wat de gevolgen zijn voor een kind op korte én lange termijn. Je oefent hoe je in gesprek kan gaan met ouders en hoe je handelt volgens de stappen van de Meldcode. In al onze cursussen gebruiken we veel videofragmenten en interactieve werkvormen. Deze cursus duurt 2 uur en de kosten bedragen 15 Euro excl BTW.

augeoacademy.nl

Gastouders: omgaan met vermoedens van kindermishandeling

In deze cursus leer je signalen herkennen van kindermishandeling en huiselijk geweld. Aan de hand van een praktijkvoorbeeld oefent u met observaties. Je werkt met interactieve video, animaties en een stappenplan. Met wie bespreekt je je vermoedens? Wat is de rol van het gastouderbureau? Hoe communiceer je met ouders? De veiligheid van het kind staat voorop. De cursus sluit af met een toets. Je ontvangt een certificaat. Hiermee voldoe je aan de wettelijke kwaliteitseisen voor gastouders en de Wet Meldcode Kindermishandeling en Huiselijk Geweld.

augeoacademy.nl

Vyvoj: online leermodules voor gastouders en pedagogisch medewerkers

Klanten van Augeo kunnen de module ‘omgaan met vermoedens van kindermishandeling’ ook volgen via de gastouderacademie. De Gastouderacademie, onderdeel van Vyvoj Opleiden, heeft nog meer interessante modules. Deze modules zijn speciaal voor gastouders en pedagogisch medewerkers, maar ook interessant voor ouders.

Zoals de EHBO module waarmee een Oranje Kruis-certificaat behaald kan worden en VVE in de kinderopvang. Of bijvoorbeeld modules over werken met baby’s, communiceren met ouders en interactievaardigheden. U vindt deze en veel meer modules in onze webwinkel op www.vyvoj-webwinkel.nl. U kunt onze modules hier bestellen en direct aan de slag met e-learning: www.gastouderacademie.nl en www.e-schoolkinderopvang.nl .

INTERVIEW

Kindermishandeling is een gevoelig onderwerp in de kinderopvang. Hoe kaart je een niet-pluis gevoel aan bij de ouders? Want stel dat je ernaast zit. ‘Goede scholing om signalen te herkennen en tijdig te bespreken is essentieel’, zegt Leonie Heutz van Kinderopvang Humanitas.