Augeo magazine - Over veilig opgroeien

Om kindermishandeling sneller te kunnen herkennen, bouwt de Landelijke Huisartsen Vereniging aan een netwerk van huisarts-ambassadeurs. Huisarts Ingeborg van Lingen uit Nijverdal is al aan de slag. ‘Om signalen niet te missen, moest ik kindermishandeling beter begrijpen.’

1. Waarom een netwerk van huisarts-ambassadeurs?

Kindermishandeling wordt meestal gemeld door iemand die het kind of de ouders beroepshalve kent. Slechts in een kleine 2 procent is dat de huisarts (cijfers AMK, 2013). Op dat lage percentage is kritiek. Niet helemaal terecht, vindt de LHV, want huisartsen gaan vaak eerst op zoek naar hulp voor ze Veilig Thuis om advies te vragen of een melding te doen. Maar omdat uit de praktijk blijkt dat het verhogen van het aantal adviesvragen leidt tot een stijging van het aantal terechte meldingen, wil de LHV huisartsen toch stimuleren om eerder advies te vragen aan de vertrouwensartsen van Veilig Thuis. De huisarts-ambassadeurs helpen beoordelen of een adviesaanvraag nodig is, zijn vraagbaak of kijken desgevraagd mee of de huisarts een bepaalde stap of belangrijk signaal over het hoofd ziet.

2. Er zijn toch al vertrouwensartsen?

Stap 2 in de meldcode kindermishandeling stelt dat (huis)artsen bij een vermoeden van kindermishandeling advies moeten vragen aan de vertrouwensarts van Veilig Thuis en bij voorkeur óók aan een deskundige collega. Het advies vragen aan Veilig Thuis loopt nog niet naar wens, vindt de LHV. De reacties sluiten inhoudelijk soms onvoldoende aan bij de behoefte van de huisarts, er zijn veel te weinig vertrouwensartsen - zo’n zestig in heel Nederland - en de wachtlijsten zijn lang. Dat maakt het des te noodzakelijker om advies te kunnen vragen aan een deskundige collega. Dat kan bovendien laagdrempeliger zijn.

3. Wat zijn het voor mensen, die ambassadeurs?

Enthousiaste huisartsen die zich meer dan gemiddeld inzetten om kindermishandeling tegen te gaan. Zoals Ingeborg van Lingen, die als vertrouwensarts werkte bij de voorloper van Veilig Thuis, het AMK. Ook hielp ze mee om kindermishandeling op de kaart te zetten bij haar regionale huisartsenpost. ‘Ik kom uit het meest beschermde nest dat je je maar kunt voorstellen en ik begreep helemaal niets van kindermishandeling, van het mechanisme. Om signalen niet te missen moest ik dit beter begrijpen, besefte ik. Laatst ben ik eens gaan tellen hoeveel mishandelde kinderen ik in mijn praktijk heb, of kinderen waar hulp op zit. Ik kwam ver boven het gemiddelde. Dus ik pik de signalen nu wel op.

Ik heb nog steeds geen begrip voor de daad, maar ik kan naast de ouder staan, zonder te oordelen. Ik beschrijf wat ik signaleer en vertel dat ik me zorgen maak. Ik probeer aan te haken op wat iemand goed doet. Want er zijn altijd dingen die mensen goed doen, is mijn ervaring. En al bereik je daardoor maar een kleine verandering, die kan grote positieve gevolgen hebben.’

4. Wat zijn de taken van de huisarts-ambassadeurs?

De ambassadeurs hebben vooral een brugfunctie. Ze leggen contacten tussen de spelers in het veld, versoepelen de samenwerking, delen hun specifieke kennis en ervaring, kaarten veelvoorkomende problemen of misverstanden aan bij instanties en proberen ze op te lossen. De vertrouwensarts blijft de aangewezen persoon om mee te overleggen als het om een specifieke casus gaat, maar daaraan voorafgaand kunnen collega-huisartsen ook met een ambassadeur sparren.

De LHV geeft de ambassadeurs de vrijheid om de functie zelf in te vullen. Ingeborg van Lingen is blij met die ruimte. Zij vindt het belangrijk dat ambassadeurs de bewustwording onder huisartsen bevorderen, maar daarnaast moeten ze vooral doen waaraan in hun regio behoefte is.

‘In mijn regio is de signalering van kindermishandeling op de huisartsenpost nu goed georganiseerd. Dus kan ik me op iets anders richten. Ik zou willen dat de doorverwijzing rond kindermishandeling voor huisartsen net zo normaal en eenvoudig wordt als die van een appendicitis. Dat traject wil ik faciliteren.’

Van Lingen is nu met Veilig Thuis in gesprek over de omgang met het beroepsgeheim. ‘Veilig Thuis gebruikt geen gevalideerde vragenlijsten en stelt vragen over drie patiënten in één brief. Dat kan niet. Het zijn kleine dingen, maar daar wil ik als ambassadeur verandering in brengen.’ Ze pleit er ook voor dat Veilig Thuis het aan huisartsen meldt wanneer er kindermishandeling wordt vastgesteld. ‘Dat weten we nu niet, terwijl de recidivekans groot is en het risico voor mishandeling van broertjes of zusjes ook. Ik verwacht een enorme leercurve als die gevallen worden teruggekoppeld. We kunnen ze ook gebruiken in nascholingen en opleidingen. Die dingen zullen grote winst opleveren, meer nog dan het gebruik van de meldcode.’

5. Hoe gaan de ambassadeurs hun kennis delen?

Op HAweb is een aparte groep gestart, waarin de huisarts-ambassadeurs onderling informatie en best practices kunnen uitwisselen. Of en hoe een ambassadeur zaken terugkoppelt naar collega’s, zal per individu verschillen.

Ingeborg van Lingen maakt gebruik van haar nevenfunctie als voorzitter van de LHV-kring. Ze heeft zich aan de leden en op de huisartsenposten al als ambassadeur gepresenteerd. Over haar bevindingen gaat ze geregeld verslag doen op kringvergaderingen en in nieuwsbrieven.