Augeo magazine - Over veilig opgroeien

AUGEO MAGAZINE - HET ONLINE TIJDSCHRIFT OVER VEILIG OPGROEIEN

OVERZICHT

REACTIES

Met kippevel bekeek ik de Zembla-reportage over het overleden achtjarige meisje Sharleyne, die van een flat in Hoogeveen is gevallen, gesprongen of geduwd. Voorafgaand aan de uitzending vroeg online magazine Zembla Extra mij naar de rol van omstanders. ‘Waarom melden buren en familieleden hun vermoedens van kindermishandeling niet?’ was de vraag van de redactie. Ik sprak met hen over dilemma’s, zoals de angst van buren om het mis te hebben of om zich onterecht te bemoeien met andermans zaken.

Gaandeweg de uitzending realiseerde ik me dat ik nog iets anders had moeten zeggen. Namelijk: sommige burgers melden niet omdat er al hulpverlening in het gezin is. En laat dat nou ook precies de reden zijn waarom sommige Veilig Thuis-organisaties een melding niet aannemen. Een flinke systeemfout wat mij betreft.

Teleurstellend advies

Onlangs sprak ik een leerkracht die naar Veilig Thuis belde met zorgen over een onder toezicht gesteld kind. Hij kreeg te horen dat hij zelf het gesprek met de hem onbekende gezinsvoogd maar moest aangaan. De melding werd niet aangenomen. Een psychologe poogde wekenlang het vermoeden te melden dat een cliënte van haar seksueel werd misbruikt. Na veel discussie werd de melding niet aangenomen. Het gezin kreeg toch al hulp van deze bezorgde psycholoog? Zelf heb ik als burger weleens gebeld over een gezin waar ik ondanks betrokkenheid van ggz-organisaties gezinsgeweld waarnam: ik kreeg het teleurstellende advies dat ik mijn zorgen over de veiligheid van de kinderen zelf zou kunnen bespreken met het gezin.

Opperhoofd

In al deze situaties is waarschijnlijk juist gehandeld volgens de huidige protocollen. Ik heb dan ook geen enkele twijfel over het functioneren van de Veilig Thuis-medewerkers. Daarom noem ik het maar een systeemfout. Het ontbreekt ons aan een ‘opperhoofd kindveiligheid’: een partij die zich blijvend verantwoordelijk voelt om de veiligheid van mishandelde kinderen, soms jarenlang, te monitoren in gezinnen met hoge risico’s op herhaald geweld. Zelfs als casusregisseurs, wijkteams of gespecialiseerde hulpverleners die verantwoordelijkheid (ook en eerder) hebben gekregen. Een partij die direct in de telefoon kan klimmen om betrokken hulpverleners te bellen over een kind dat al eens eerder in het vizier was. Een partij die altijd zelf met de kinderen gaat praten als er weer zorgelijke signalen binnenkomen. Een partij die systematisch de veiligheid en het herstel van kinderen in de gaten houdt nadat ze zijn geïdentificeerd als slachtoffer van ernstig huiselijk geweld. De helft van de mishandelde kinderen maakt na anderhalf jaar nog steeds ernstig geweld mee, ondanks de betrokkenheid van hulpverleners. Daarom lijkt het me zinvol dat Veilig Thuis die rol van ‘opperhoofd kindveiligheid’ op zich neemt.

Doorgeslagen

Maar zo hebben we het nu niet geregeld. Veilig Thuis is nu meer een last resort, een plek waar zorgelijke gezinssituaties in enkele weken worden onderzocht en ouders al dan niet succesvol worden gemotiveerd tot hulpverlening, uitgevoerd door anderen.

Dat is historisch te begrijpen. Ooit gooiden professionals al hun zorgen over kindermishandeling ‘over de schutting’ bij het Bureau Vertrouwensarts. Hun rol was daarmee uitgespeeld, dachten ze. De afgelopen jaren is keihard gewerkt om dit te doorbreken. Met de Wet verplichte meldcode is het artsen, leerkrachten en vele anderen duidelijk geworden dat zij, met advies van Veilig thuis, vaak zelf in gesprek kunnen en moeten gaan met ouders. Sterker nog, zij mogen in gesprek met ouders ook zelf hulp regelen voor een gezin. Een waardevolle ontwikkeling, zeker als ouders gemotiveerd zijn voor hulp - of in probleemsituaties die niet zo ernstig zijn.

Maar we zijn doorgeslagen. Wat mij betreft wordt er nu, zeker in het geval van chronische multiprobleemgezinnen, te veel verantwoordelijkheid bij burgers en bij eerstelijns professionals gelegd.

Uit beeld

Een meldplicht, of een alternatief daarvan, zoals de onlangs door minister Van Rijn voorgestelde registratieplicht, lost dit probleem maar aan een kant op. We schreven daarover al eerder in een speciale uitgave van Augeo Magazine . Dan weten professionals welke situaties zij altijd moeten melden, bijvoorbeeld herhaald partnergeweld of ernstige verslavingsproblematiek van ouders. Maar aan de andere kant moeten we veel beter definiëren welke zorg en monitoring Veilig thuis altijd moet leveren, als professionals volgens zo’n meldnorm of meldplicht gezinnen met hoge risico’s op kindermishandeling in beeld brengen. Zoals altijd zelf gaan praten met het kind in kwestie. Zodat voorkomen wordt dat er tijdens jaren van hulpverlening slechts eenmaal met zo’n kind zelf wordt gesproken. Bij Sharleyne was dat het geval. Uiteindelijk was dat de zin in de documentaire die mij het kippevel bezorgde: ‘Blijkbaar verdwijnen er nog steeds mishandelde kinderen uit het beeld van de vele professionals die rondom een gezin staan. Figuurlijk uit beeld, en in het geval van Sharleyne ook letterlijk.’ Huiveringwekkend.

Mariëlle Dekker

Directeur Augeo, hoofdredacteur Augeo Magazine