Zorg goed voor jezelf

‘De meeste jeugdzorgprofessionals zijn bevlogen, volhardend en bereid ver te gaan voor hun cliënten. Dat is een prachtige eigenschap, maar ook een valkuil. Er moet zoveel, en voor je gevoel doe je soms toch te weinig. Als je op vrijdagmiddag geen plekje hebt voor het kind dat niet veilig is, ga je door tot je dat wél hebt. Zorg daarom goed voor jezelf. In onze sector is het ziekteverzuim niet voor niets hoog. Het werk is zwaar; je wordt geconfronteerd met kinderen die mishandeld, verwaarloosd en misbruikt worden. Juist omdat je werkt met kwetsbare kinderen met wie het meestal niet goed gaat, is het van belang dat jij wél goed in je vel zit. Zelf ontspan ik door te gamen, op het strand een kopje koffie te drinken, te lezen of te golfen. Je hebt die innerlijke rust nodig, zodat je jouw levenservaring, kennis en kunde zo goed mogelijk kunt inzetten voor je cliënten. Dus houd je zo goed mogelijk aan je uren. Heb je een drukke dag gehad met gesprekken en huisbezoeken, ga dan niet ’s avonds je rapportages bijwerken. Zoek een hobby om je even te kunnen afzonderen van de dagelijkse sores.’

2

Accepteer dat soms iets niet lukt

‘Soms kom je er maar niet doorheen. Het contact tussen jou en de cliënt verloopt stroef en je schiet voor je gevoel geen meter op. Als er geen klik is, moet je je dat vooral niet persoonlijk aantrekken. Want dan ga je misschien extra je best doen om te bewijzen dat je het contact wél goed kunt laten lopen, waardoor je verder in het moeras zakt. Leg de kwestie voor aan een collega en bespreek waarom het contact niet lekker loopt. Soms zit het in kleine dingen, die goed op te lossen zijn. Blijkt het probleem groter, bekijk dan samen de mogelijkheden om jouw casus over te hevelen naar iemand anders. Zonder klik met de cliënt kom je nergens. Door vast te houden aan je trots of bang te zijn om te falen, kun je het belang van de cliënt schaden. En dat is het laatste wat je wilt. ’

4

Blijf de waarom-vraag aan jezelf stellen

‘Waarom doe ik dit werk eigenlijk? Hoe belangrijk vind ik wat ik doe? Wat vind ik leuk, wat motiveert me en waarom? Dit soort vragen moet je jezelf voortdurend stellen. Anders dan in sommige andere sectoren, werken er in de jeugdbescherming bijna uitsluitend mensen die intrinsiek gemotiveerd zijn. Ze willen iets betekenen voor de ander en ontlenen daar zin aan. Door jezelf blijvend op die innerlijke motivatie te bevragen, houd je het makkelijker vol. Soms moet je bijvoorbeeld meer werken dan in je contract staat. Als je van jezelf weet waarom je dit werk ook alweer doet, ben je enerzijds sneller bereid die extra stap te zetten, en weet je anderzijds beter aan te geven wanneer het teveel is.’

5

Houd het luchtig

‘Soms vragen mensen: word jij nooit eens cynisch van alles wat je meemaakt? Geen gekke vraag. Er is veel onrecht in onze wereld, en als je daar continu met je neus bovenop staat, kun je cynisch worden. Maar je kunt je ertegen verweren. Een heel praktische en makkelijk uitvoerbare tip is: onderneem af en toe iets leuks met je collega’s. Dat hoeft niet per se iets groots te zijn; af en toe met iemand lunchen kan voldoende zijn. Het is jammer als je je collega’s alleen maar in een strikt zakelijke setting ziet, dus let erop om samen af en toe iets luchtigs te doen.’

6

Organiseer actief tegenspraak

‘Het kan prettig zijn om altijd bevestigd te worden in je keuzes, maar voor de kwaliteit van jouw werk en het welzijn van je cliënten is het beter dat je, bijvoorbeeld in het moreel beraad [methode om beter morele beslissingen te kunnen nemen, red], actief om tegenspraak vraagt. Laat jezelf kritisch bevragen door collega’s en laat jouw visie tegenspreken. Op die manier kun je erachter komen welke belangen en wensen spelen, en met welke normen en waarden je wellicht botst. Uiteindelijk neem je zelf een besluit waar je volledig achter staat, omdat het zorgvuldig is genomen.’

7

Geniet van je vakmanschap

Vergeet tenslotte niet dat je een ontzettend mooi vak hebt. Je kunt daadwerkelijk iets betekenen voor kinderen en ouders die problemen hebben. Het terrein van de gedwongen hulpverlening is uitdagend; je trekt samen met ouders en kinderen op en probeert ze te motiveren hun problemen aan te pakken. En wat is er fijner dan een zaak afsluiten, omdat ouders en kinderen weer zonder hulpverlening verder kunnen?’

8

‘Door vast te houden aan je trots of bang te zijn om te falen, kun je het belang van de cliënt schaden’

Deel je zorgen met collega’s

‘Als iemand tegen jou zegt “ik ga je doodschieten”, is het duidelijk, je wordt bedreigd. Maar “goh, ik zag je laatst bij de bakker, nu weet ik waar je woont” klinkt niet als intimidatie. Het gekke is: zo’n schijnbaar onschuldige opmerking kan jou als hulpverlener een onveiliger gevoel geven dan die expliciete doodsbedreiging. Er zit iemand in je privéwereld te roeren en dat is niet prettig. Trek dan altijd aan de bel bij je collega’s.

Dat geldt ook voor andere zorgen. Professionals in de jeugdzorg hebben veel zaken onder hun hoede en er is een tekort aan personeel. Daar komt bij dat er veel extra werkzaamheden zijn, zoals het invullen van formulieren en het onderhandelen met gemeenten. Dat vergt allemaal extra tijd bovenop je primaire taak, namelijk de zorg voor kinderen en gezinnen. Herken je bij jezelf signalen van overwerktheid? Maak het altijd bespreekbaar. Zo voorkom je dat je onderuit gaat.’

1

 ‘De meeste jeugdzorgprofessionals zijn bevlogen, volhardend en bereid ver te gaan voor hun cliënten. Een prachtige eigenschap, maar ook een valkuil’