Augeo magazine - Over veilig opgroeien

OVERZICHT

AUGEO MAGAZINE - TIJDSCHRIFT KINDERMISHANDELING EN HUISELIJK GEWELD

1. Neem een respectvolle houding aan

Als je je zorgen maakt om een kind, als je het gevoel hebt dat er ‘iets niet klopt’, leg dat dan voor aan ouders. Het besef dat ouders het beste voor hebben met hun kind, helpt je daarbij. Een zorgvuldige en respectvolle houding is cruciaal. Je gaat niet zozeer met ouders in gesprek om jouw boodschap te verkondigen, maar omdat je nieuwsgierig bent naar hun visie op jouw zorgen. Herkennen zij die? Wat vinden zij daarvan? Maken zij zich ook zorgen? Ouders delen hun verhaal eerder als zij zich veilig en gerespecteerd voelen.

2. Wees bescheiden

Een respectvolle houding houdt ook in dat je jezelf minder belangrijk maakt dan de ander. Het verhaal van de ouders staat centraal. Je staat open voor hun zorgen, emoties en ideeën over hun kind. Je oordeelt niet over wat je hoort en ziet, maar luistert naar wat zij jou te vertellen hebben.

3. Sta open voor verschillen

Hou in je communicatie met ouders rekening met (culturele) verschillen tussen mensen. Maak gebruik van voorbeelden, verhalen en vergelijkingen om die onder de aandacht te brengen. Door je observatie feitelijk en zonder oordeel te benoemen en er vragen over te stellen, toets je een ‘signaal’ en kunnen ouders je zorgen wellicht wegnemen. Er kan immers een logische verklaring zijn voor iets dat jij opvallend vindt.

4. Toon oprechte interesse

Het belangrijkste dat je voor ouders kunt doen, is oprechte interesse tonen. Ouders die tekort schieten in de opvoeding vinden dat vaak heel erg. Dat anderen zorgen hebben over hun kinderen steekt ook. Maak hen geen verwijten, maar ga na wat er precies speelt. Toon oprechte interesse in de belevingen van de ouder en neem notie van hun pijn.

5. Wees positief

Straal optimisme uit en heb geloof in de mogelijkheden van ouders om vraagstukken zelf op te lossen. Het belichten en versterken van positieve factoren is effectief in interventies, zo blijkt uit onderzoek en praktijk. Ouders en kinderen veranderen sneller wanneer zij te horen krijgen wat ze goed doen dan wanneer hun verteld wordt wat ze niet goed doen. Bovendien is het zoeken naar en benoemen van positieve factoren een middel om tot een samenwerkingsrelatie met ouders en kind te komen. Nadruk op hun sterke punten vergroot het zelfvertrouwen.

6. Zoek naar samenwerking

Om met ouders te kunnen praten over je zorgen, moet je op zoek naar samenwerking. Ga naast ouders staan en stel je op als gelijkwaardige gesprekspartner. Het helpt niet als je jezelf boven- of ondergeschikt maakt. Hanteer de principes van geweldloze communicatie: benadruk gezamenlijke waarden en behoeften. De bereidheid om samen te werken neemt daardoor toe.

7. Verplaats je in de ouder

Probeer je te verplaatsen in de positie van de ouder. Stel je voor: jij bent een ouder en over vijf minuten heb je een gesprek met een professional die zich zorgen maakt over jouw kind en daarover met jou wil praten. Wat hoop jij dat deze professional als eerste tegen jou zegt? Hoe wil jij benaderd worden?

8. Betuttel niet

Behandel ouders als gelijkwaardige partner. Mensen vinden het over het algemeen naar om betutteld of niet serieus genomen te worden. Benadruk dat jullie een gezamenlijk doel hebben: het welzijn van hun kind. Maak ouders verantwoordelijk om met jou na te denken over jouw zorgen en om, als dat nodig is, samen een oplossing te vinden om de situatie te veranderen.

9. Erken de relatie

Denk eraan dat jij als professional een bescheiden rol speelt in het leven van het kind. Je hebt een professionele en tijdelijke relatie met het kind én de ouder. Samen zoeken jullie naar oplossingen; in die zin ben je partner van de ouders. Erken hierbij wel de unieke relatie van de ouder met het kind.

10. Ook bij onveiligheid

Ook als er sprake is van onveiligheid in het gezin, is het belangrijk om een samenwerkingsrelatie met ouders op te bouwen. Van een gelijkwaardige relatie tussen ouders en professional is dan echter geen sprake: in dat geval heeft de hulpverlener de opdracht en het gezag de veiligheid van het kind te garanderen. De methode Signs of Safety (Turnell & Edwards, 2009) hanteert als uitgangspunt dat je niet alleen oog moet hebben voor problemen en risico’s, maar ook moet zoeken naar de balans tussen risico’s en veiligheid. En dat gaat het beste samen met het gezin. Het gezin heeft immers de expertise over het werkelijke functioneren van de afzonderlijke gezinsleden.

11. Wees open

Wees eerlijk over je zorgen (maak ze niet groter of kleiner dan ze zijn) en wat je van plan bent. Openheid versterkt de samenwerkingsrelatie met ouders. Doe niets achter hun rug om: dat roept weerstand op en vergroot de kans op hevige emoties of weigering om te praten. De enige reden om niet open te zijn, is als je veiligheid of die van het kind in het geding is.

12. Stel open vragen

Je wil graag meer informatie over het kind en de situatie. Stel daartoe vooral open vragen. Open vragen zijn vragen die beginnen met wie, wat, waar, hoe en wanneer. In tegenstelling tot gesloten vragen - met als enige antwoordopties ‘ja’ of ‘nee’ - geef je ouders met open vragen de gelegenheid om zelf de lengte van hun antwoord te bepalen. Ook geef je hiermee het signaal af dat je benieuwd bent naar wat zij te zeggen hebben; je stuurt ze niet in een bepaalde richting.

Gesloten vragen kunnen de indruk wekken van een verhoor (Heeft u het te druk? Vindt u Annelinde een lastig kind?), wat weerstand bij ouders kan oproepen.