Augeo magazine is hét online tijdschrift over veilig opgroeien. Via opiniërende bijdragen, ervaringsverhalen, interviews en columns stimuleren we de discussie over en maatschappelijke betrokkenheid bij kindermishandeling. Uitgever: Augeo.
AM- Over veilig opgroeien - Nr. 4 2016
Augeo Actueel - Meldcode kindermishandeling
AM- Over veilig opgroeien - Nr. 3 2016
Kindermishandeling samen aanpakken
Augeo Magazine - Over veilig opgroeien - Nr. 2 2016
Augeo Magazine - Over veilig opgroeien - Nr. 1 2016
De meldcode aanpassen: kans of risico?
Jaaroverzicht 2015
Pleegzorg: samen in verscheidenheid
De kindcheck voor medici - Signalen van ouders
Meer aandacht voor jongens en mannen ISPCAN
Pleegzorg: thuis in een ander gezin - Gasthoofdredactie: pleegzorgtijdschrift
Seksueel geweld tegen kinderen, gasthoofdredacteur Corinne Dettmeijer Nationaal Rapporteur
Jongerentaskforce: onderzoek in jeugdhulp over veiligheid
Veilig opgroeien: thuis en op school, primair onderwijs
Veilig opgroeien: thuis en op school, voorgezet onderwijs
Kindermishandeling stoppen: de rol van gemeenten
Jaaroverzicht
Kinderrechten
Onderwijs
Inzicht in ouderschap
Gezondheidszorg
Kinderopvang
KindCheck juni 2014
TKM gemeenten april 2014
TKM: gezondheidszorg en kindermishandeling
TKM-onderwijs - januari 2014
TKM-Jaaroverzicht 2013
TKM-Huwelijksdwang
TKM-Professionalisering
TKM-Meldcode
TKM-Herstel na trauma
TKM-onderwijs: Meldcode en hulp
TKM-special: kwaliteitskader voorkomen seksueel misbruik in de jeugdzorg
TKM-onderwijs: Communiceren
TKM-onderwijs: vormen en gevolgen van kindermishandeling
TKM Armoede februari 2013
Verwaarlozing TKM december 2012
Seksueel misbruik
Special Commissie Samson
TKM special Prinsjesdag 2012
TKM special: verkiezingen 2012
Juni Tijdschrift Kindermishandeling
April 2012 Tijdschrift Kindermishandeling
Gedrukte uitgave - nr 4 2011 (pdf)
Gedrukte uitgave - nr 3 2011 (pdf)
Gedrukte uitgave - nr 2 2011 (pdf)
Gedrukte uitgave - nr 1 2011 (pdf)
Gedrukte uitgave - nr 4 2010 (pdf)
Gedrukte uitgave - nr 3 2010 (pdf)
Gedrukte uitgave - nr 2 2010 (pdf)
Gedrukte uitgave - nr 1 2010 (pdf)
Gedrukte uitgave - nr 4 2009 (pdf)
Gedrukte uitgave - nr 3 2009 (pdf)
Gedrukte uitgave - nr 2 2009 (pdf)
Gedrukte uitgave - nr 1 2009 (pdf)
OVERZICHT
AUGEO MAGAZINE - TIJDSCHRIFT KINDERMISHANDELING EN HUISELIJK GEWELD
Bronnen
Moeder en zoon:
Een jongen van 12, zijn moeder en broertje (6) verblijven in de Vrouwenopvang. Moeder en haar oudste zoon vertellen over hun ervaringen met Veerkracht
‘Mijn 12-jarige zoon was erg verdrietig en boos toen wij net in de opvang kwamen. Hij liet dat alleen niet aan mij zien. Maar huilde ’s nachts en hij wilde mij en zijn broertje beschermen. Hij kon zelf geen kind meer zijn.
Veerkracht' heeft mijn zoon zeker geholpen. Hij had last van trauma’s, net als ik, en daar krijgt hij nu behandeling voor. Hij krijgt EMDR en dat doet hem erg goed. Hij heeft weer vrienden gemaakt en hij krijgt hier genoeg aandacht. Ook is hij weer gaan voetballen. Daar was voordat we hier kwamen altijd mee bezig. Nadat we thuis weggingen was dat helemaal gestopt. Mijn zoon weer zijn eigen dingen, hij hoeft niet voor mij te zorgen.
Veerkracht' kwam voor ons op het goede moment. Ik heb het gevoel dat mijn zonen aan het begin staan van een nieuw leven. Ik heb alleen wel spijt dat ik niet eerder naar de opvang ben gegaan. Daardoor heeft alles elf jaar moeten duren.’
De zoon (12):
‘Nu ben ik weer veel met vrienden en ik voel me ook rustiger. Toen we in de opvang kwamen was ik heel verlegen. Ik deed niet zoveel en ik was veel bij mijn moeder. 'Veerkracht' heeft me geholpen. Ik heb veel gepraat over wat ik heb meegemaakt, met de kinderhulpverlener en ook met de psycholoog.
Het maken van een eigen actieplan vond ik wel moeilijk. Maar het was wel goed. Ik was nog zo verdrietig en dacht veel aan wat ik had meegemaakt. Nu niet meer. Ik vind het gewoon leuk om aan 'Veerkracht' mee te doen. En nu vind ik het ook fijn om te praten over alles. Dat helpt toch.
Dat piepding (EMDR) vind ik ook erg goed. Dan hoor je de piepjes en moet ik aan bepaalde dingen denken. Daarna ben ik die dingen vergeten. Dat helpt me veel. Ik ben ook weer gaan voetballen. Ik kan er mijn energie in kwijt en maak weer nieuwe vrienden.
Mijn advies aan andere kinderen die zoiets meemaken en in de vrouwenopvang komen: praat veel, ook met kinderen. Dat helpt je. En het helpt ook om met de hulpverleners en andere kinderen gewone, normale dingen te doen.’
Mevrouw Mondeel:
kinderhulpverlener 'Programma Veerkracht' bij Vrouwenopvang van Kadera in Zwolle
‘Veerkracht' biedt handvaten om in gesprek te komen met het kind. Wat heeft het kind meegemaakt? Hoe gaat het met hem of haar? Waar heeft hij/zij behoefte aan? Het programma gaat ook over houding: dat je de kracht en mogelijkheden van het kind ziet. Zo werk ik met de kinderen aan hun eigen actieplan, waarin staat wat zij graag willen en nodig hebben. Ook maakt het kind een eigen veiligheidsplan.
De kinderen zijn vaak erg loyaal aan hun moeder. Ze zien dat hun moeder verdriet heeft en voelen zich schuldig. We leren ze hun schuldgevoelens, zorgen en emoties te bespreken. Dit maakt dat moeders ook weer hun ouderrol oppakken en inzien dat het belangrijk is dat het kind gewoon kind kan zijn.
Weerbaarder
De kinderen die hier zijn hebben vaak al veel geweld en mishandeling meegemaakt. Veerkracht heeft voornamelijk een herstellende kracht. Kinderen leren, bijvoorbeeld door het maken van een eigen veiligheidsplan, hun emoties te benoemen. Ze leren ook hun eigen grenzen en emoties aan te geven en zelf weerbaarder te worden. Ze weten dat er over geweld en kindermishandeling gepraat mag worden.
Zo’n veiligheidsplan is er ook om in de toekomst de veiligheid van het kind te waarborgen. Kinderen leren dus ook wat ze kunnen doen als er ooit weer geweld plaatsvindt. Het maakt hen weerbaarder. Met 'Veerkracht' verkleint je de kans dat ze zelf opnieuw slachtoffer worden van geweld. In die zin werkt het zeker preventief.
Gericht op het hele gezin
Voordat we met Veerkracht werkten, bleven de kinderen met hun eigen vragen en behoeften vaak langer buiten beeld. De hulpverlening was meer op de moeders gericht. Door Veerkracht is het kind ook zélf cliënt; het heeft eigen doelen om aan te werken. De focus ligt niet alleen meer bij de moeder, maar meer op het hele gezinssysteem en op de eigen doelen en mogelijkheden van het kind.
Kinderen voelen zich daardoor meer gezien, krijgen meer zelfvertrouwen en worden weerbaarder. Het maakt dat kinderen dingen durven te zeggen. Soms is er traumaverwerking nodig. Dan zorgen we dat die hulp er komt. Dit zou ook voor kinderen buiten de opvang moeten gelden, die evenwel in geweldsituaties opgroeien.
Als de kinderen ouder worden en zelf relaties aangaan, dan zal deze methodiek hen nog altijd kunnen helpen. Ze leren over dingen praten, om het open te gooien en ze leren ook ‘nee’ te zeggen. We leren kinderen ook te kijken naar wat er in het verleden goed ging en wat ze daar nu verder mee kunnen doen. De focus ligt op de eigen kracht van het kind. Daarbij staan veiligheid, ontwikkeling en welzijn van het kind centraal.’
Programma 'Veerkracht'
Meer informatie: www.stevigouderschap.nl
Wat is het effect?
Er is nog geen effectonderzoek gedaan naar 'Veerkracht' als basis begeleidingsmethodiek voor kinderen in de vrouwenopvang. Wel is een kwalitatieve studie verricht naar een kind-begeleidingsmethodiek die als inspiratiebron voor 'Veerkracht' heeft gediend.
Uit deze studie komt naar voren dat het welzijn en de veiligheid van een etnische diversiteit aan kinderen tijdens het verblijf in de opvang toeneemt. Er zijn voorbeelden van kinderen die sociaal weerbaarder worden, meer plezier ervaren, die graag naar activiteiten van het kinderwerk gaan, opener, ontspannener en ondernemender worden.
Veel moeders van vooral jonge kinderen zien een positieve ontwikkeling van gedrag en welbevinden bij hun kinderen. Ongeacht of de contacten met de vaders tot stand zijn gekomen, blijkt het werken met de instrumenten van de kindmethodiek positieve en voor de moeders zichtbare resultaten op te leveren.
De ontwikkelde kindmethodiek versterkt volgens medewerkers de veiligheid en het welzijn van kinderen. De kinderen en jongeren die deelnamen voelen zich naar eigen zeggen erg veilig in de Vrouwenopvang in tegenstelling tot de periode voordat zij naar de opvang kwamen. Ze verwachten dat zij zich na hun verblijf ongeveer even veilig voelen.
In de VS zijn enkele (meta)studies verricht naar de effectiviteit van interventies voor kinderen die getuige zijn geweest van huiselijk geweld. De onderzochte interventies behelzen (een combinatie van) individuele traumabehandeling, lotgenotencontact / groepswerk en psycho-educatie.
Kinderen die aan dit soort programma’s deelnamen vertoonden een afname van agressief gedrag, een vermindering van angst en depressiviteit, en in algemene zin een verbetering van de psychische gezondheid en sociale interacties met leeftijdgenoten.
Hoe... hulp bieden aan kinderen in de vrouwenopvang?
In 2006 is geconstateerd dat de begeleiding van kinderen in de vrouwenopvang tekort schiet. Als antwoord hierop is een landelijke basismethodiek ontwikkeld door de Federatie Opvang en bureau Collegio/van Montfoort, in samenwerking met een aantal instellingen voor vrouwenopvang.
Deze methodiek, ‘Veerkracht’ genoemd, biedt een duidelijk stappenplan en de benodigde instrumenten om met elk kind dat in de vrouwenopvang terecht komt, te praten over wat het heeft meegemaakt en wat het nodig heeft. Elk kind krijgt uiteindelijk een veiligheidsplan en een hulpverleningsplan.
Binnen 'Veerkracht' wordt met verschillende hulpmiddelen aan de volgende kernactiviteiten gewerkt:
Gemeenten kunnen de implementatie van Veerkracht monitoren en ondersteunen, onder meer door hiervoor (structurele) financiële middelen vrij te maken.
Psycho-educatie
Een van middelen die, als onderdeel van of als aanvulling op de Veerkracht basismethodiek kan worden ingezet, is een psycho-educatieve interventie. Dit is uitvoerig besproken in ‘Psycho-educatie na huiselijk geweld’. In psycho-educatieve groepsbijeenkomsten vergroten kinderen hun kennis en begrip over huiselijk geweld, leren ze omgaan met de mishandelingservaringen en werken ze aan het vergroten van eigen kracht en het herstel van gezinsrelaties.
Recent is onderzoek gedaan naar twee Nederlandse psycho-educatieve groepscursussen voor kinderen na huiselijk geweld. Tegen de verwachting in bleken deze laagdrempelige cursussen ook effectief voor kinderen die veel en/of ernstige ervaringen van mishandeling hebben. Dit geldt veelal voor kinderen in de vrouwenopvang.
Minder stress
Tot zes maanden na afloop van de cursus was er ook bij de kinderen in de vrouwenopvang een afname van gedragsproblemen, emotionele problemen en posttraumatische stress te zien. Wel is voor deze groep kinderen soms nog een (individueel) vervolgaanbod noodzakelijk, bijvoorbeeld om symptomen van een posttraumatische stressstoornis te behandelen.
Hier kan een kop van een aantal woorden
Wat is het probleem?
Kinderen in vrouwenopvang zijn, wat betreft de preventie van kindermishandeling, een specifieke doelgroep waarvoor een gemeente extra verantwoordelijkheden draagt. De reden hiervoor is tweeledig.
Allereerst zijn de meeste kinderen in de vrouwenopvang getuige van (ernstige vormen van) huiselijk geweld. Ze hebben specifieke hulp nodig om schade voor hun ontwikkeling zoveel mogelijk te beperken (tertiaire preventie).
Ten tweede zijn bij kinderen in de vrouwenopvang gemiddeld 11 risicofactoren voor kindermishandeling aanwezig. Deze kinderen hebben sterk verhoogde kansen om (opnieuw) slachtoffer te worden van kindermishandeling of om, later als volwassene, zelf pleger of slachtoffer te worden van huiselijk geweld. Inzet op (secundaire) preventie van kindermishandeling is dan ook van groot belang.
Kinderen zien als belangrijke doelgroep
Toch worden kinderen in de vrouwenopvang pas sinds enkele jaren door beleidsmakers gezien als een belangrijke doelgroep, die naast de problematiek van hun moeders, eigen kenmerken, problemen en (hulp)behoeften hebben.
Het onderzoeksrapport 'Maat en baat van de vrouwenopvang' concludeerde in 2006 dat de situatie van kinderen in de vrouwenopvang: 'Mild uitgedrukt, weinig benijdenswaardig”'is. Ze krijgen onvoldoende begeleiding en hulpverlening. Een basis begeleidingsmethodiek voor kinderen in de maatschappelijke opvang ontbreekt.
Veerkracht
Onder invloed van het landelijk verbeterplan van de Federatie Opvang is met de instellingen een nieuw werkproces ontwikkeld voor de begeleiding van kinderen in de vrouwenopvang. Deze landelijke basismethodiek, ‘Veerkracht’ genoemd, is in 2013 getest in een aantal instellingen.
Het is de bedoeling dat deze basismethodiek nu landelijk wordt ingevoerd. Op dit moment zijn geen cijfers voorhanden over de daadwerkelijke implementatiegraad: de indruk bestaat dat in sommige regio’s voor het werken met kinderen in de vrouwenopvang nog (te) beperkte financiële middelen beschikbaar zijn.
Achtergronden
In 2010 zijn er 3.755 kinderen tot en met 17 jaar binnen de vrouwenopvang opgevangen. Volgens Federatie Opvang ging het om ruim 3.000 kinderen in 2012. De reden om een beroep te doen op een opvanginstelling is meestal huiselijk geweld of dakloosheid.
Uit landelijk onderzoek naar kinderen in de opvang blijkt dat:
- ouders die elkaar sloegen in het bijzijn van het kind (47 procent);
- ernstige mishandeling van moeder waar het kind bij was (37 procent);
- vernielingen in huis als gevolg van geweld (25 procent) en arrestatie van een ouder (23 procent).
Lees verder
Lees het verhaal van een 12-jarige jongen en kinderhulpverlener over 'Veerkracht'
‘Nu ben ik weer veel met vrienden en voel ik me rustiger’
HULP VOOR KINDEREN IN DE VROUWENOPVANG
Kindermishandeling voorkomen: het kan!
9
Wat is het effect?
Ieder kind in de vrouwenopvang heeft een veiligheidsplan en een hulpverleningsplan. Hiermee wordt ontwikkelingsschade door huiselijk geweld verminderd en neemt de kans af dat het kind opnieuw slachtoffer wordt.
Hoe is het aan te pakken?
Alle instellingen voor vrouwen- en maatschappelijke opvang passen een basis-begeleidingsmethodiek voor kinderen toe.
Wat is het probleem?
Gemiddeld zijn bij kinderen in de vrouwenopvang 11 risicofactoren voor kindermishandeling aanwezig.
Kinderen in de vrouwen- en maatschappelijke opvang krijgen begeleiding en hulp voor hun eigen problemen.
Download PDF
Bronnen
Augeo Actueel - Praten met kinderen
AM- Over veilig opgroeien - Nr. 4 2016
Augeo Actueel - Meldcode kindermishandeling
AM- Over veilig opgroeien - Nr. 3 2016
Kindermishandeling samen aanpakken
Augeo Magazine - Over veilig opgroeien - Nr. 2 2016
Augeo Magazine - Over veilig opgroeien - Nr. 1 2016
De meldcode aanpassen: kans of risico?
Jaaroverzicht 2015
Pleegzorg: samen in verscheidenheid
De kindcheck voor medici - Signalen van ouders
Meer aandacht voor jongens en mannen ISPCAN
Pleegzorg: thuis in een ander gezin - Gasthoofdredactie: pleegzorgtijdschrift
Seksueel geweld tegen kinderen, gasthoofdredacteur Corinne Dettmeijer Nationaal Rapporteur
Jongerentaskforce: onderzoek in jeugdhulp over veiligheid
Veilig opgroeien: thuis en op school, primair onderwijs
Veilig opgroeien: thuis en op school, voorgezet onderwijs
Kindermishandeling stoppen: de rol van gemeenten
Jaaroverzicht
Kinderrechten
Onderwijs
Inzicht in ouderschap
Gezondheidszorg
Kinderopvang
KindCheck juni 2014
TKM gemeenten april 2014
TKM: gezondheidszorg en kindermishandeling
TKM-onderwijs - januari 2014
TKM-Jaaroverzicht 2013
TKM-Huwelijksdwang
TKM-Professionalisering
TKM-Meldcode
TKM-Herstel na trauma
TKM-onderwijs: Meldcode en hulp
TKM-special: kwaliteitskader voorkomen seksueel misbruik in de jeugdzorg
TKM-onderwijs: Communiceren
TKM-onderwijs: vormen en gevolgen van kindermishandeling
TKM Armoede februari 2013
Verwaarlozing TKM december 2012
Seksueel misbruik
Special Commissie Samson
TKM special Prinsjesdag 2012
TKM special: verkiezingen 2012
Juni Tijdschrift Kindermishandeling
April 2012 Tijdschrift Kindermishandeling
Gedrukte uitgave - nr 4 2011 (pdf)
Gedrukte uitgave - nr 3 2011 (pdf)
Gedrukte uitgave - nr 2 2011 (pdf)
Gedrukte uitgave - nr 1 2011 (pdf)
Gedrukte uitgave - nr 4 2010 (pdf)
Gedrukte uitgave - nr 3 2010 (pdf)
Gedrukte uitgave - nr 2 2010 (pdf)
Gedrukte uitgave - nr 1 2010 (pdf)
Gedrukte uitgave - nr 4 2009 (pdf)
Gedrukte uitgave - nr 3 2009 (pdf)
Gedrukte uitgave - nr 2 2009 (pdf)
Gedrukte uitgave - nr 1 2009 (pdf)